Неретко слушаме штотуку дипломирани се жалат од платата што им се нуди и често знаат да кажат дека „неквалификуван“ кадар заработува повеќе иако нема формално образование. IT и content/онлајн индустријата исто така ја предизвикува идејата дека формално образование нуди повеќе и подобри можности. Од една страна, високо формално образование се смета како еден вид на „престиж“ (кај нас особено, меѓутоа доста се почитува и надвор), а од друга страна има еден куп работи кои се поплатени со поседување основно/задолжително образование. Ова алудира на тоа дека повеќе имаме перцепција дека образованието е важно од монетарен аспект, отколку што навистина е важно. Во тој случај, дали високото образование треба да е прашање на лична желба за учење и да нема значење на пазарот? Со ова не велам дека треба да се вратиме назад во поглед на образование, само отворам дискусија врз основа на тоа што гледаме дека се плаќа повеќе (еден пример - куп луѓе онлајн со многу мали или непостоечки вештини во споредба со луѓе што со децении се образовале и придонеле во општеството на позначаен начин - не мора да се светски познати). Ако образованието е навистина важно и ни дава моќ, тогаш зошто често не се валидира неговата важност и парично, туку само на збор, повеќе како за лична сатисфакција (особено во научните кругови)? Зошто некој би сакал да вложува време и труд ако е финансиски неисплатливо, односно знаејќи ги овие работи, како би продолжиле да ги мотивираме новите генерации да се образоваат што е можно повеќе? Зборувам за формална едукација, јасно е дека секој може неформално да учи што и колку сака. Според вас, што би требало да се цени најмногу при одредување на висината на платата: 1. Исклучиво само вештини и притоа да не се обрнува внимание дали се стекнати формално или неформално; 2. Степен на образование, макар личноста сѐ уште ги нема стекнато вештините, при што: - од една страна вложила време и ресурси во совладување теоретски знаења, што во комбинација со научени практични вештини дава поголема тежина/важност - од друга страна, работодавецот губи на време (и можеби пари) додека личноста ги стекне вештините; 3. Исклучиво побарувачката (веројатно поврзано со точка 1) и достапноста на кадар на пазарот. Дали исто би требало да се ценат 2 личности со исти вештини, при што едната има официјално, а другата неофицијално/самостојно образование? 4. Нешто друго или некоја комбинација од трите точки? Исто така, досега зборував за интелектуален напор и влог, меѓутоа што со физичкиот напор и влог? Дали едното треба да е поплатено од другото и врз основа на кои критериуми ќе го дефинираме тоа? Како би го измериле „напорот“ и „влогот“ за да кажеме кое има поголема тежина и кое треба да е поплатено/поценето? Или треба двете да се ценети еднакво - во стил градежен работник да е исто платен како доктор, на пример? Можеби измешав многу работи, ама се надевам како што ќе има повеќе мислења, ќе се насочи подобро темата
Нормално дека треба да има значење на пазарот. Е и лична желба, секако. Ама високото образование не се развило зошто на народот му дошла лична желба масовно да се надогради. Туку пошто е потребна таа едукација. Тоа у банана држави како Македонија. Од едноставни причини што сме прекорумпирано општество и повеќето работи одат преку врски. Па за во Македонија не знам колку ќе им користи диплома, ама за да момжат во странство да отидат полесно. Треба да се ценат вештини, иако се стекнати неформално. Односно ако некој работел Х години на некоја позиција и има искуство, треба да се цени тоа искуство. Кај нас не се цени да не речам ич завршеното образование, а да немаш искуство. Секако ќе се почнува од најдоле, ама кај нас се почнува и завршува најдоле. Едноставно многу малку има можности за напредок било каде кај нас. Ако вработувачот кај нас има можност да бира меѓу искуство и образование, 9/10 ќе одбере искуство. Ова дефинитивно влијае, да не речам исклучиво. Земи ги за пример маркетите или бутиците. Порано беа поим за минималец, а сега се покачени нешто платите таму. Нели зависи од фирма до фирма, ама ете некои маркети сега даваат и 25000+. Исто и со бутиците. Ако имаат исти вештини, секогаш ќе дадат предност на личноста со формално образование. Ако дадат предност на другата личност, значи дека планираат да ја платат помалку. И во суштина кај нас и тоа се прави. Цело време се бутаат платите надоле, со што ќе се вработи било кој без разлика дали е квалификуван или не. Искрено, многу покомплицирано е од ова. Ништо не постои во вакуум и се има влијание. Пример, кај нас високото образование е едноставно катастрофа. За работодавачот исто му доаѓа за некои позиции дали ќе вработи со факултет или без или со сосема друг факултет, кога ќе мора од 0 да го учи вработениот. И тоа е само 1 работа, а повеќе има вакви што имаат влијание врз пазарот на труд. Па едноставно е - понуда и побарувачка. Тоа ќе диктира кој е поценет. Пример еве во фабриките тие што работат производство на лента. Иако е многу, многу напорна работа, на многу места не се платени добро, затоа што тоа е работа што може да ја научи секој за релативно кратко време. Тоа е нешто ко entry level job, ама пак ќе речам - кај нас проблемот е што нема напредок после од таа позиција. Друго нешто еве што не се зема предвид е општо немање конкурентност меѓу фирмите кај нас. Едноставно не им е гајле за продуктивност и не се замараат се додека газдата ја цеди фирмата. Па дали 1 ќе работи 3 работни позиции е небитно. Па после имаш комплетно неспроведување на закони. Мислам, прво и тоа треба да се почне, со оглед на тоа што цветаат сивата и црна економија. Така да темава може да се гледа општо и теоретски или од аспект на Македонија. Пошто сосема различни работи би напишала зависно од тоа по што гледаме.
Што треба да ја одредува висината на платата и што всушност во реалноста ја одредува се две крајности. Би требало да ја одредува образованието и стручноста во одредена област. За жал кај нас едукацијата е сведена на бубање кај најголем процент од факултетите па со оглед на тоа повеќе може да се научи со алтернативно учење курсеви и сл. отколку преку формалното образование.
Кај нас се девалвираше самата диплома, затоа што се отворија дисперзирани во многу градови и плус имаме приватни. Секој втор поседува некаква диплома, а нема знаење. Платата треба да се одреди од вештините на работникот, без разлика дали се стекнати во формално или неформално образование и години на искуство. Ама кај нас се измешани работите. Најнеписмениот ако знае да кодоши може да се догребе до највисока плата.
Неофицијалното образование најчесто се фокусира на практично знаење и вештини, како што си пишала, што ми е многу соодветно во брз свет како денешниот, каде потребата се менува и дополнува од денес за утре. Исто така, неофицијално образование најчесто значи помалку теоретско знаење, често фали важна основа, што се забележува понатаму, при решавање на некој поголем проблем, кој отстапува од конкретните case studies, научени на курс. Најчесто е вака, да, ама не мора да значи дека ако образованието е неофицијално, теоријата секогаш фали. Има и многу солидни книги (што се вика библии во соодветните области), па верувам дека има и луѓе, иако ретки, кои ја учат теоријата и самостојно. Инаку, во различни кругови различно се цени формалното образование. Во научно-истражувачката дејност е задолжително, дури многу често се бара и докторат. Во индустрија поважни се вештините, иако верувам дека не е вишок дипломата. Повеќе пари има во индустрија, а во другово повеќе флексибилност. Дипломата до толку се девалвира, што според мене се подразбира дека треба да ја имаме. Ја гледам буквално како диплома за завршено средно образование. А, криво ми е што така гледам, зошто и јас вложив и време, и ресурси во таа диплома, токму како и тие кои многу си ја ценат. Како и да е, денес луѓето менуваат струки, се вработуваат со курсеви, неформално стекнати вештини, ама сметам дека тоа што имаат било каква диплома, има некое влијание на перцепцијата на работодавачот. Барем за генерациите од касните 80ти и од 90тите, а новиве не знам ни дали ќе одат на факс или директно на курс. Според мене квалитетот на вештините е правопропорционален со времето вложено во нив, не со видот на образование. Само курс, без дополнително учење или работење некој месец/година како почетник, не е доволно. Во секоја област за да се стане експерт се потребни години, дури и да мисли некој поинаку, најчесто е тоа лажна самодоверба. Друго популарно мислење е дека факултетот не учи да размислуваме подлабоко и пологички и дека тука лежи предноста на формално образованиот кадар. Ама, кој може тоа да го докаже? Сигурна сум дека во пракса постојат различни примери. Може некоја е добар теоретичар, ама не знае да примени во пракса. Сметам дека висината на платата треба да ја определуваат вештините, без разлика како се стекнати. Ама исто така сметам дека за да си добар во нешто треба да вложиш време, без разлика дали формално или неформално. Значи да им порачам на тие со формално образование, а меѓу нив сум и јас. Помина времето кога само диплома беше доволна за да се почне. А и тогаш не беше така, тогаш беше книшка потребна. Сега можеш и без книшка, со вештини. Тие што дополнително учат курсеви, најчесто имаат завршени факултети позади себе. И немој да мислите дека немаат вложено труд. Никој не добива ништо за џабе. Мора да сме флексибилни, и тоа е тоа. Некои професии треба да се построго регулирани од други, како на пример медицината. Тука мора да има формално образование, ама тоа формално образование навистина да има тежина, а не како ова сега што завршуваат 800 студенти годишно. И на крај, луѓето мора да сфатат дека во држави како Македонија државен сектор никогаш нема да е платен како приватен, зошто државата не е богата (и плус е корумприрана), па да дава високи плати (со исклучок на тие што се најгоре). Затоа некои споредби на плати не се соодветни. Доктор во државно може зема помалку плата од програмер, ама реномиран доктор од Систина, сигурно не. А физичките работници сметам дека се платени соодветно побарувачката и тоа ми е сосема океј. Зошто работата им е стварно тешка. И на крај, она што ја определува платата е побарувачката. Што исто така можеби не е океј, зошто со вештачката интелигенција, знаење стекнувано со години и години може да стане лесно заменливо. Ама тоа е, суров капитализам. Генерално, моментално сметам дека повеќе се на цена сите професии коишто не можат толку лесно да бидат заменати од AI.
1.Нивото на знаење кое треба да го поседува личност која е КВАЛИФИКУВАНА за таа позиција 2. Тежината, барањата на позицијата 3. Дали се бара КПУ, можности за прогрес 4. Конкурентност во областа во рамки на државава
Ако се измешани многу работи сепак е интересна и многу опширна тема за дискусија. Што би требало да ја одредува висината на платата? Пред се зависи од областа во која ќе се работи. Еве пример психолог може со доедукација да е психотерапевт и ако има многу клиенти и голем обрт на финансии се подразбира платата ќе му биде поголема од психолог кој се развил и работи во област на организациски менаџмент и тоа во мала фирмичка е на пример вработен која не прави толкав обрт на пари. Друго покрај искуства и вештини, стекнати преку формално или неформално образование многу важни се препораките, ама оние реалните. Еве и нека е без работно искуство, свежо излезен од факултетски клупи нека е, си требаат препораки каков студент бил, каков ангажман вложувал во испитите, што му е тема од интерес за професионален развој итн. Ама ретко кој дава искрени и реални препораки што во странство е најнормална и само по себе очекувана појава.
Почетната плата треба да зврши од образованието, понатамошната од трудот и понатамошното усовршување. Многу се бунат како некој неписмен зима исто или поише плата од нив, а никој не се буни као тој неписмен уопште влегол таму да работи, а па да не праиме муабет како и дали завршил школо. Друго, висината на платата зависи од дејноста, значи нејзината побарувачка, и достапноста на кадарот. Ја пример не ми е јасно како дебили шо трчаат по топка и глумат за Оскар за жут картон се милионери, а наставници од дома пенкала носат и доктори работат за 200 евра, али еј, не измислив ја капитализам, нит па сечам вени ко хулиган на трибини. Тоа е.
Во Македонија, пошо има најнизок стандард во регионов, треба да биде одредена според трошоците за живот. Не можеш да бараш квалификуван кадар од провинција во Скопје и да му нудиш плата од 25.000. Нон сенс е, после плаќање кирија и сметки, како да преживее?
Мое мислење е дека доктори, пожарникари, полицајци, професори треба да бидат најплатени. Високо образование не ни треба да се постави како аргумент, јер голем дел од дипломите се купени со пари (ако праиме муабет за мк) Што би требало да ја одредува висината на платата? Мое мислење колку таа професија придонесува за општеството, стаж и труд
Ради дисперзираните факултети немало квалитет, ма немој. Значи ако некој нема пари да го пушти детето да му студира Скопје, значи тоа дете не треба да заврши факултет, не е "достојно" да има диплома
Епа еве на пример на дисперзираните од Тетовски е доста лесно. Така кажуваат тие што студираат таму. Има луѓе кои ги знам, вработени во администрација, со средно, па криво лево вонредно си завршија на Тетовски за да напредуваат. Еден мој млад колега, меѓу Скопје и Штип го одбра Штип, а на прашање зошто, ми рече полесно било таму на дисперзирани кои беа тазе отворени.
А пак на "не дисперзираните" сигурно никој со врски нема положено, или таму сигурно сите професори се строги. Има исти професори кои предаваат и на едните и на другите. Ако некој сака да учи и да научи ќе го прави тоа на било кој факултет
Многу работи се наопаку кај нас, така што и за плати кој како се договори, како ќе се пазари, како ќе се продаде, како ќе се укаже среќа итн.
Кај нас , во Македонија, само среќата и снаодливоста ти ја одредуваат платата. Ако си среќен да се родиш во Скопје, па и да работиш во кафич, добра плата ќе земаш, ако те фрлил бог во помалите места, ќе си земаш минималец. Ако се изебеш со шефот, може и менаџер да станеш, и платата да ти ја дигне и бонус повеќе да добиеш!! Нормално нели, само не причај по људима. А ако уште повеќе ти се посреќи да дознаеш за директор/ шеф дека плеска малолетнички а дома има жена и деца, богами ќе можеш и директорското столче да го поделите, или да добиеш работа во струка за која појма немаш и алиментација да ти се плаќа до крај на животот. Да бидеме реални, кај нас ништо не е функционално, ако не се снајдеш само курац ќе добиеш. Имам во поблиската фамилија полицаец, сите негови колеги мито врз мито и крадење врз крадење, огромни куќи направија , а овој поштениов , незнае шо е тоа мито, никад не чул за тоа, си седи по кирии со мизерна плата за која животот го ризикува и нема ни кола. И сите го озборуваат оти е глуп, оти ништо не направил, не се снашол.
Познавам полицаец, моја генерација. Не знам дали има четири години стаж, ама веќе рекетар е. Се ова што си пишала е вистина. Мене почнува некогаш страв да ме фаќа.
Знаете што е најголемата иронија во претставувањето на сите овие идеи, предлози, интересни насоки и поучни алудирања? Што некој кој неприметно ги чита, а е доволно паметен да ги разбере, да види смисла во нив, можеби дури и да ги уновчи, ќе си ги присвои и ќе ги претстави како свои и до тој степен ќе се соживее со грабежот од туѓи идеи што нема да постои сила да го разубеди дека живее во самозалажување и плагијат, а нема да има ни грам совет барем да им се заблагодари на тие или да ги компензира бар во одредена сума доколку се збогати од нечија идеја или инспирација, благодарение на кои можеби и се збогатил или го вдахновиле за да смисли нешто што ќе направи разлика и во неговиот живот и во светот во којшто живееме.Затоа остварете си ги овие убави идеи ако имате можности и ако цврсто верувате во нив за да не ви биде криво после што некој друг го направил тоа место вас.Иако за тие што веруваат и во друг исход, предизвикан од влијанието на универзумот, не треба да се грижат што несебично ги споделиле своите визии за одредени работи бидејќи кога правите нешто од срце без да очекувате нешто за возврат, макар и да сте сакале ама не сте размислувале за нешто такво, не верувајќи доволно во тоа што го предлагате, сепак универзумот ќе ви создаде околности кои за вас секогаш ќе резултираат со позитивни исходи било во вашиот живот или животот на вашите најблиски и драги луѓе...А за тие што се како неверни Тома и мислат дека ова се бабини деветини им порачувам само да ги набљудуваат работите како ќе се развиваат и да ги спојуваат детаљите и настаните околу себе, насекаде, да приметуваат дали и какви промени ќе почнат да им се случуваат во животот и така ќе проверат дали има вистина во сето ова или е само гледање на светот низ розови наочари и производ на детска фантазија...Само работата е што таа фантазија ги создаде најреволуционерните откритија во човештвото ама кој гледа потенцијал да ги злоупотреби во деструктивни цели тоа е веќе до етичката интелигенција на поединецот и отсуство на свесност како и капацитетот за добрина, зошто тоа што е под капата не се купува...Е за тие па со големо срце нема потреба да превземаат такви чекори бидејќи тие ем се свесни дека на ачик и доброволно, со намера и стратешка определба ги пласираат размислувањата, идеите, убедувањата за општо добро и колективна инспирација и не им е гајле ако некој им украде или присвои идеја зошто сфаќаат дека можел/а и самиот/та да го направи тоа ама си ја одбрал/а улогата на инспиратор и мотиватор без разлика дали некому тоа му делува разумно или не.Едноставно доволно е скромен/а и делува од сенка без да се експонира и да сака другите да го/ја дознаат, а се грижи да живееме во хармоничен или бар малку посреќен свет...Освен тоа знае дека тој што ги присвоил тие идеи нема да може да ги прошири и да ги доразработи пошто не се негов изум, а ако веќе ти е битно да покажеш чија била присвоената идеја, лесно можеш да го докажеш тоа и да го разобличиш плагијаторот...И да ти украдат идеја, само на тоа и ќе останат бидејќи ти секогаш ќе најдеш начин да смислиш нешто ново пошто го имаш тоа во себе.Така што вие коишто сте биле ограбени во идеите не очајувајте...Знаете дека е прашање на време кога пак ќе смислите нешто уште пореволуционерно...А тие што зајадливо ќе ви спуштаат да внимавате да не измислите топла вода или да не направите дупка во водата ич да не ги удирате од ремен туку смело и настојчиво да си ја следите мечтата, да ја олицетворите во реалноста и да уживате во нејзините плодови...Формулата како и нравоучението за остварување на нешто што тлее во сите нас е следнава: остварете си ги своите мечти зошто ако не го сторите тоа, некој друг ќе ве најми да му ги остварите неговите.На крајот на краиштата пак и ова не е битно и во иднината овој концепт како и многу други ќе се срушат ама со оглед на сегашното ниво на свесност нека биде и вака...Ќе помине уште многу време за да дојде да таа промена, а многумина од нас,сегашните генерации нема да ја доживеат ама може да ја забрзаат со заеднички усилби ако има воља...Ништо не е онака како што изгледа...Ако сите соработуваат како едно, можеби до тие промени ќе дојде и многу побрзо од очекуваното, а не да се чекаат светлосни години за нешто такво...Тогаш поставениот времнски рок за нешто да се реализира може значително да се забрза или да се забави во зависност од тоа дали владее озитивна или негативна енергија...Енергијата е таа што ги предизвикува поместувањата од нечие предвидување за нешто што се очекува да се случи за не знам колку години и ги руши најавените прогнози..Може да еволуира или да дееволуира во напредокот или во назадувањето...Од сите нас зависи...Колку толку, малку подобро е од претходното ниво на свесност и осознаеност...Секогаш се работело и ќе се работи за несебично делење на работите и на живеењето во заедништво...Секој со секого насекаде...Сите ние теоретски знаеме што е добро, а што не ама немаме капацитет на свесност и совест да го спроведеме во реалноста.
Posto rabotam IT. Spremnosta. Tolku. Djabe diplomi kurovi vragovi Ako ne si spremen da vlezes vo ogan..
