Астрономија

На барање на колегата по СВЕ, @Bender Rodriguez, за отворање на нова тема за нештата кои нè интересираат, а се надвор од нашата планета, одговарам со отворање нова тема за нештата кои нè интересираат, а се надвор од нашата планета.

Значи, општа дискусија за астрономија, ѕвезди, планети, комети, црни дупки, супернови, you name it, we`ll talk about it. Очекуваме поставување прашања од заинтересирани и нема прашања кои се несоодветни, некои знаат повеќе, некои помалку, па ќе се научиме меѓусебно.

Заинтересираните кои сакаат да дискутираат, а немаат основно познавање, им предлагам да ги изгледаат 13-те епизоди на Cosmos, a spacetime odyssey. А на понапредните, им предлагам Through the wormhole особено првите 2 сезони.

Па, доколку нема прашања, јас би поставил едно и тоа токму заради денешното предавање на Скопското астрономско друштво на тема Темна материја и темна енергија, а тоа гласи: Што мислите дека е темната енергија?

 

Капетане, фала за темава, стварно фалеше на форумов. За астрологија има страници и страници пишувано, посебни теми „Како со машко (вметни хороскопски знак)“, а од астрономија ни А.

Од прва удри на тешка тематика - темна енергија. Немам време баш у моментов да го утупам квалитетно на оваа тема, но ветувам за некој ден ќе ме има пак со мислење за ова.

Искрено се надевам дека и некој друг ќе ни се приклучи на темава.

Те поздравувам!

 

Почнете од желките. Па земјата е центРот на универзумот. Галилејо за џабе да не бил затворен дома. Заоблениот простор. Законот за гравитација во цел космос. Униформата. Ширењето. Вие па веднаш темна материја.

 

Астрономијата е интересна наука, јас особено се заинтересирав и читав откако татко ми ни ја купи оваа книга

Искрено, откако ќе се зачиташ за некои работи ќе се извадиш од памет
За оние што ги интересира, книгава е издание на Младинска книга. Имаат многу убави илустрирани водичи и енциклопедии за различни работи, јас имам седум од нив.

Cosmos уште лани тргнав да ја гледам, имаше бомбастични најави пред да почне. Мислам дека ги изгледав првите две епизоди, ама прочитав многу критики на интернет заради неверодостојни информации изнесени во документарецот, па некако ја оставив. Што знам, можеби ќе почнам пак да ја гледам, мислам дека имам симнато некоја епизода во компјутер.

 

@AnaKarenina, новата Cosmos ја гледав пред можеби година дена и искрено, не видов дека имаше нешто неверодостојно. Во суштина, не се изнесува нешто што веќе не е познато, едноставно сите информации се скоцкани и презентирани на лесно разбирлив начин и со одлични визуелни ефекти. Научните шпекулации и хипотези се претставени токму како такви - не се презентирани како факти. Практично, серијава се надградува на оригиналната Cosmos од Карл Саган - некои (да не речам, доста) работи се повторуваат, а презентирани се и некои нови научни откритија во изминатите 30 години (периодот помеѓу старата и новава Cosmos).

Инаку, за љубителите на астрономијата и на пишаниот збор, морам да ја препорачам книгата Космос од Карл Саган



Ја има и на македонски во издание на Табернакул, а може да се најде на англиски на интернет. Дури и да не ја сакате астрономијата, книгава никого не може да остави рамнодушен - содржи за секого по нешто - настанувањето на космосот, планетите, ѕвездите, животот на Земјата, и е напишана на многу допадлив и читлив стил. Иако не ги содржи најновите информации (книгава е од 80-ите), сепак вреди да се прочита.

Исто така, добра е и Death by Black Hole од Neil DeGrasse Tyson



која ја има само на англиски и воглавно се концентрира на вселената и небеските тела (за разлика од Космос, која е посеопфатна).

Мене лично ми се допаѓа и оригилната тв-серија Cosmos - некои од помладите најверојатно ќе бидат шокирани од специјалните ефекти на 80-ите , но Карл Саган како водител е одличен, а за разлика од новава серија, оригиналот е некако посмирен, со побавно темпо и можам да речам, попоетичен, во однос на јазичното изразување.

Ова го давам само како предлог за оние кои ги интересира оваа тематика (а ме радува што има такви), а за темната енергија - во наредниот пост, ветувам.

 

Јас до таа лекција за темната енергија немам стигнато. Вечерна школа

Додека со сета сила пробам да сварам колкав е универзумот, 8 светлосни минути до нашето сонце, 4 светлосни години до најблиската ѕвезда во нашата галаксија. Не звучи далеку. Ама кога секунда е ~300 000 километри, а нашата комшика од галаксија е околу 160 000 светлосни години далеку од нас, или во случајот со само другото сонце кое ни е најблиско, до него со денешнава ракетна технологија викаат 10 000 календарски години пат да било тоа, од прилика. Само во Млечниот Пат околу 400 билиони ѕвезди. Колку од нив би имале свој соларен систем? До сега, до сега, 100 билиони галаксии откриени. Секоја споредба на бројот на небесни тела со сите зрнца песок од сите плажи на зеленава планета, пак не можам да замислам колку е тоа, јас си гледам плажи , па навидум празниот ама огромен простор меѓу истите. Ќе погледнам слика од Милка, стрелка со ти си тука, како на туристичка мапа вперена кон сонцето наше, и свест ми се сврти

Од теориите за црните дупки, ако Биг Бенг е можно да е настанат од сингуларноста на црна дупка, а знаеме нашето сонце, нашиот соларен систем содржи остатоци од претходна супернова на ѕвезда, фала и за златните обетки на уши, и ураниумот за нуклеарна енергија, ама секоја можност е да била огромна супернова и да резултирала црна дупка. Таа ли е од чија сингуларност настана баш овој универзум, или постои /постоела во веќе овој ама како на доведена снаа и стане тесно (епа не!), и ај нов? Мојата слика за мултиверз. Ако ги има повеќе од еден универзум, колку тоа ги има? Уште колку плажи да замислувам и да бројам песок. Што ако идејата за црвји дупки е да се тунели меѓу истите, а не како идеја за патишки на превар меѓу времето и просторот во овој.

Почесто си викам, бразда Ацо, па замислувам трамполина во која фрлам топки со разни тежини, и се прашувам што е тоа со толкава маса што може да ја врти цела наша Милка околу малото прсте.
Се на се, мило ми е што сум се родила во овој век(календарски минатиот), со толкуте ренген, гама, микробран, радио, ултравиолетови и не знам какви телескопи веќе фрлија во орбита да можат да ни нацртаат некоја слика барем за што ни е во комшилук да ѕирнеме, иако ми е тешко да капирам оти не сум ниту физичар или математичар ниту ѕвездогледач(?), туку само тепам време.

Да немав тинејџерска „краш„ на Брајан Кокс и губам тотална концентрација може и ќе научев нешто повеќе Среќа Хокинг не е бомбона

 

За сега усепавме да отидеме на првите две предавања и ние беа доста интересни иако предавачите би можеле да бидат и подобри (значи зборам како предавачи, не како научници во чие знаење не се сомневам).

Предавањата се одржуваат во зградата на електро и машински факултет во Скопје (нас. Карпош 2, ул. Никола Тесла)

Еве ги темите од циклусот за 2015 год.:

• 15.10 – Црни дупки
• 22.10 – Темна материја и темна енергија
• 29.10 – Астероиди: убијци или спасители на цивилизацијата?
• 05.11 – Вода, живот и колонизација на Марс
• 12.11 – Зошто астрологијата лаже?
• 19.11 – За ХААРП, chemtrails, знамето на Месечина и други нешта
• 26.11 – Земја 2.0: Потрагата по екстрасоларни планети

Цената за секое поединечно предавање изнесува 100 денари, додека блок карти за сите предавања е 600 денари. За членовите на Скопско астрономско друштво и за студентите од ФЕИТ, Машински факултет и ФИНКИ – Скопје влезот ќе чини 50 денари за предавање (притоа посетителот треба да покаже членска карта или индекс).

 

Јас би за колонизација на Марс и Месечината. Еве слушам дека се шушка како Русија и Европа ќе се обидуваат да ја колонизираат Месечината.
Јас сум за да се колонизираат сите планети.
Инаку жалосно за тие луѓе што се пријавија на "Марс во еден правец". Оставаат сопруги, сопружници, фамилии, миленици, деца, пријатели, баш све.
Го гледав видеото, го има на јутјуб. Баш кажуваа за све што оставаат позади нив за да одат на Марс во 2021/22 год.

 

Нешто за темната енергија

Во однос на тоа колку празен простор навистина има во вселената, Исак Асимов има дадено одличен пример за визуелизација – Ако замислиме соба со должина, ширина и висина од 30 километри, целата позната материја во вселената – сите галаксии, небули, ѕвезди, пулсари, квазари, црни дупки, планети, комети, астероиди итн., собрани на едно место, би биле еквивалентни на едно, единствено зрно песок поставено во средината на оваа соба. Ете, толку е празна вселената.

Но, откритијата во последниве 20-ина години покажуваат дека празниот простор на вселената и не е така празен како што се мислеше, туку дека во голем дел го сочинуваат темната материја и темната енергија.

Што се всушност овие две работи?

Темната материја е хипотетички вид на материја, чие постоење не може директно да се детектира, но по пат на нејзиното гравитационо дејство врз видливата материја, зрачењето и структурата на самиот универзум индиректно знаеме за нејзиното постоење.

Темната енергија пак, е непознат вид на енергија, кој исто така не може директно да се детектира, туку за нејзиното постоење знаеме поради забрзувањето на ширењето на универзумот кое се должи на оваа енергија.

За да биде иронијата поголема, овие две темни работи, за кои не знаеме практично ништо, сочинуваат најголем дел од нашиот универзум. Колку голем? – Околу 95%.



Значи, за најголемиот дел од нашиот универзум немаме никакви сигурни познавања, туку само теории и хипотези.

Ќе се задржам само на темната енергија, бидејќи тоа ни е нели темата на дискусија овде. За темната енергија, како лаик, не можам (и не сакам) да изложам некоја сопствена теорија, бидејќи немам ни приближно доволно познавања од областа, туку да ги разгледам постоечките теории и евентуално да дадам некое мое видување за нив.

Двете главни објаснувања – статичкото и динамичкото, е дека темната енергија е внатрешно својство, односно енергија која ја поседува она што ние го нарекуваме „празен простор“.

Статичкото објаснување, односно космолошката констата, е нешто што Ајнштајн го предвидел уште во својата прва верзија на општата релативност, но од сосема погрешни причини. Според него, космолошката константа била потребна во теоријата на релативноста за да универзумот биде статичен – односно, ниту да се шири, ниту да се собира – што било сфаќањето на Ајнштајн за универзумот. Откако Хабл покажал дека универзумот недвосмислено се шири, космолошката константа била напуштена како идеја, а самиот Ајнштајн ја признал како една од најголемите грешки во неговиот живот. Но, оваа константа имала и друг side-effect, тогаш занемарен, но повторно актуелизиран со откривањето на темната енергија – дека и празниот простор поседува одредена енергија, како сопствено својство.

Динамичкото објаснување, т.н. quintessence, е слично на статичкото, со таа разлика што енергијата на празниот простор може да биде динамична, односно е карактеристика на динамично поле, и може да варира во протсторот и времето.

Исто така, постои можност дека оштата теорија на релативитетот престанува да важи во екстремно големи размери, поголеми од суперкластери, па поради тоа не може да даде објаснување за забрзаното ширење на уневерзумот и темната енергија.

Можно е сегашните теории со кои располага физиката да не се целосно „точни“, односно доволно сеопфатни, за да ја објаснат темната енергија. Можно е во иднина да се направи поцелосна теорија, според која, енергијата која произлегува од темната енергија ќе биде објаснета со некое поинакво објаснување, од аспект на веќе познатите енергии во универзумот.

Од алтернативните објаснувања, има и такво кое ги објаснува темната материја и енергија од аспект на мултиверзум – дека гравитационото дејство кое го детектираме и забрзаното ширење на нашиот универзум се резултат од дејството на „обичната“, нам веќе позната материја, но од универзум соседен на нашиот. Интересно, нели?

Друго out-of-the-box размислување е она на грчкиот космолог C. Tsagas – дека забрзаното ширење на универзумот е всушност оптичка илузија предизвикана од релативното движење на делот од космосот во кој се наоѓаме ние во однос на остатокот од универзумот. Имено, според одредени податоци кои тој ги наведува, Земјата се наоѓа во област од космосот со димензии од околу 2.5 милиони светлосни години, кој се движи многу брзо во однос на неговата околина. Поради ова, на нас ни изгледа како универзумот да се шири, и тоа забрзано, а неговото ширење всушност во реалноста забавува, како што и би се очекувало од она што го знаеме за гравитацијата. Она што оваа идеја ја прави интересна е што ако се потврди, тогаш воопшто не би имале потреба од темната енергија како концепт.

За крај, уште една доста интересна работа за темната енергија – таа не постоела отсекогаш.



На сликава се гледа дека во зачетоците на нашиот универзум таа имала сосема незначителен удел – практично и не постоела, додека денес учествува со 68.3%.

Исто така, нашиот универзум не секогаш се ширел со брзината со која се шири денес.





Пред околу 11 милијарди години, брзината на ширење на универзумот почнала да се намалува – поради гравитационата привлечност помеѓу галаксиите. Ширењето продолжило со смалена брзина, се додека пред отприлика 5.5 милијарди години на сцена не стапува темната енергија, која се појавува како главна движечка сила на забрзаното ширење на универзумот на кое сме сведоци и денес.

Зошто е ова така? е една од најголемите мистерии на современата космологија, а и науката воопшто.

Во секој случај, живееме во интересно и возбудливо време – можеби одговорите на некои од овие прашања ќе стигнат за време на нашите животи – можеби ќе останат за некои идни генерации. Вселената постојано не учи на скромност – почнувајќи од тоа колку сме ние всушност мали, како дел од една огромна целина, универзумот, а завршувајќи со тоа колку всушност малку знаеме. Но, нашето (моментално) незнаење не ги прави овие работи помалку интересни и фасцинантни. Жалосно е само што некои луѓе цел живот го поминуваат несвесни за многу од овие работи и откритија, сконцентрирани само на мал дел од реалноста и животот, не сфаќајќи дека се всушност само дел од нешто многу, многу поголемо од секој од нас.

Толку од мене на тема темна енергија – најверојатно е е премногу, ама тоа е, се работи за сложена, комплексна и во најголем дел непозната работа – колку и да сакав, не можев пократок да бидам.

За крај, би сакал да предложам уште две теми на дискусија на темава, на кои би можеле да се вклучат и луѓе со поскромни познавања:

1. Што мислите за постоењето на мултиверзум, односно дали верувате во постоење на уште многу други универзуми или можеби мислите дека нашиов е тој, единствениот?
2. Дали мислите дека постои вонземски живот и како го замислувате? Дали животот е нешто вообичаено во вселената или можеби реткост? И дали интелигентниот живот е тоа што е реткост, додека животот сам по себе, е релативно чест? Дали очекувате контакт со некоја вонземска цивилизација?

Ух, доста беше од мене. Се одјавувам, засега.

Поздрав!

 

Јас верувам дека цел универзум, планети, звезди, микрокосмоси и чуда функционираат поврзано. И имаат влијание едни на други. (кажав нешто умно?? )

И дефинитивно ако не сте знаеле, еве кажувам тука искрено дека една од моите желби е еден ден да имам можност да одам и на Марс.

 

@Bender Rodriguez брате, ова нема што да се додаде поише. Секоја чест.

За темната материја и енергија е стварно малце комплицирано и тешко да се зборува со сопствени ставови зашто се работи за нешто кое е без точна дефиниција, равенка и научно објаснување. Всушност и самата Биг бенг теорија е оспорувана од многу научници, како и експанзијата на универзумот, што токму Цагас македонецот (Бидејќи работи во Солун нели ) ми е ептен логичен со својот став. Јас воопшто сум поборник за скромноста на научниците при изнесување на теории и факти зашто по извесно време тие „факти“ може да бидат срушени, зашто знаеме само 0,005% од целокупната вистина за сè што постои и постоело во универзумот како и за неговата смисла, цел, постоење и слично. Дури можеби и далеку помал да е тој процент.

Кога се работи за Мултиврсот, тоа е идеја која ми е многу логична бидејќи земајќи ги како пример (што не мора да е ултимативен факт) земните примери, може да видиме дека составот на апсолутно сè во природата е базиран на ист принцип. Од најголемите планини и облаци, до најмалите атоми, шемата на живите и не живите нешта е иста.

Ако на тоа додадеме дека зумираното око е идентично со одзумираната фотографија од најголемиот број галаксии во универзумот, можам да заклучам дека земните примери легитимно може да бидат пример за тоа како е составен и што значи нашиот универзум и како тој е поставен во однос на некој соседен хипотетички универзум.

​

Во човечкото тело има околу 20-30 трилиони црвени крвни зрнца. Нивната внатрешност не е прекомплицирана, но се мали живи организамчиња. Како нив, за човечкото тело да живее има уште многу повеќе од нив слични мали живи организамчиња. Сите собрани заедно го создаваат овој куп организамчиња обложен со кожа.

Што, ако нашиот универзум е само една клетка од некој, за нас, несфаливо голем организам? Делува клаустрофобично некако на оваа планета, нели? Затоа и сметам дека е реална идејата за мултиверс, бидејќи очигледно овој универзум не покажува знаци на некоја виша поента која очајно ја бараме. Не дека мора да постои, но барем близу да бидеме до идејата за Бог.

По таа логика, во која сме дел од дел од дел од дел од дел... на некој далеку поголем организам, нашето значење, знаење и размислување се тотални бесмислици. Колку што ние знаеме, бубашвабите не размислуваат за постоењето на Бог, но никогаш не можеме да знаеме што оние ситни фреквенции меѓу нив значат и што размислуваат со своите мали инстинктивни мозоци. Исто како што и тие никогаш нема да знаат за нашата свест и потрага по смислата на постоењето. Во таа смисла, нивното сфаќање за нашиот општествен поредок, направата телескоп и поентата на порно сајтовите е на исто тамниште со нашата потреба за дефинирање на темната материја, дознавањето за други универзуми и „набљудувањето“ на црните дупки.

 

Како се расчитав во последно време, го лажам маж ми дека барам рецепти за јадење по нет.

На тема темната материја. Додека не се „пронајде„ како посебна сила, како основните 4 кои ни се познати(гравитација, електромагнетизам, слаба нуклеарна сила, јака нуклеарна сила) кои го владеат универзумот, се друго е шпекулација. Првото што мене ми текна на памет, кога прочитав знаеме дека ја има заради гравитацијата, помислив баш на тоа што друго може да се објасни таа гравитација, ако е од нешто што не го видиме тогаш ни е едноставно надвор од видикот, помислив на мултиверзум во кое нешто верувам дека постои, па гравитација како последица на интеракција. Ха, и на други им текнало истото.

Од квантна страна, атомот е како мал соларен систем. Материјата од која се состои, протони, неутрони и електрони, и остатокот 99.999999999999(чекајте да ги пребројам) % од празен простор. Од тука почнува се. Слично ќе да е како на универзумот и неговата целокупна материја што ја опиша погоре @Bender Rodriguez соберена како зрно песок во сооднос со празниот простов во 30 кубни километри празна соба. Прашање е каде завршува се ова? М?
Од атом, до нашиот соларен систем, нашата галаксија, нашиот универзум. Не можам да замислам дека тоа му е крајот на тој ред. Тесно ми е! До вчера, пред телескопите, не знаевме што има понатака од нас освен оној мал дел на небото со светки навечер. Единствена видлива галаксија на небото беше Андромеда, па оди најди ја со голо око ако можеш а да не ја погрешиш со ѕвезда, а од јужната хемисфера беше Магеланскиот Облак, која со голо око личи на маглива ѕвезда. Денес знаеме дека галаксиите ги има во број поголем од што можеме искрено да изброиме. Па оти да нема нешто преку хоризонот на универзумот само еве не сме кадарни сеуште да ѕирнеме? Ако нашиот универзум може да се создаде и постои, можат и други.

Но. Не верувам во паралелни универзуми од оние романтичарските идеи, па по квантна механика, за секој миг, за секоја одлука, дека постои некоја јас која куца на фемина исто како и мене во овој момент, ама на тема снаи и свекрви, или друга јас која во овој момент не ја мрзи да стане како мене...па веќе прави вечера.

За вонземски живот, веројатно постои. Сигурно само во нашата галаксија од неколку стотини билиони ѕвезди постојат доволно со свои соларни системи и да им се најде барем на неколку една планета во зелениот појас. Ама чекајте сега да ви кажам. Интелигентен живот како нас нема никаде на друго место. Нема. Ние сме... единствената грешка на природата
Од кај да знам. Ја има-ја нема, ама едно знам, и да има, никогаш со никого нема да си одиме на кафе. Се е толку ама толку далеку од нас, да освен вртоглава брзина кој бог знае колку пати побрза од светлината, друго такси нема да не однесе, или пак вонземјани кај нас да донесе. Се што има маса не може да ја премине брзината на светлината. Е, пукаа шампањско професорите во ЦЕРН(веројатно и се налокаа), арно ама излезе дека им се одлемила жица . Да го занемариме краткиот век на човекот, интерѕвезденото патување физички не е изводливо и ќе си остане само научна фантастика.

Сами сме, во ноќта тивка

 

Капетане, морам да признаам дека теоријата на Цагас, нашиот побратим по античност, и мене ми е особено интересна. Јас секогаш сум за тоа дека наједноставното објаснување има најголема веројатност да биде точно – а поедноставно од ова, здравје. Само што во време кога веќе сите сме го прифатиле постоењето на темната материја и енергија практично здраво за готово, ова неговово објаснување изгледа како невообичаено, а реално ситуацијата е обратна.

Ми се свиѓа што на едноставен и елегантен начин го објаснува постоењето на темната енергија – односно, го прави сосема непотребно. Само што ако се испостави дека неговава теорија е точна, тогаш ќе мора да се запрашаме и преиспитаме колку од останатите опсервации на вселената (и заклучоците изведени од нив) се точни и веродостојни.

Исто и јас. Не сакам кога научниците прават бомбастични најави или даваат неверојатни тврдења базирани на теории, а истите ги презентираат како факти. Ако досега историјата не научила на нешто, тоа е дека науката колку што знаела да биде во право, исто толку знаела и да греши. Затоа, треба да се внимава како се презентираат новите откритија и да се нагласува што е хипотеза и теорија, а што е факт. Од друга страна, не би сакал научниците толку да се исплашат да не испаднат смешни или дека нивната теорија ќе биде отфрлена или оспорена, па целосно да прекинат да даваат објаснувања за необјаснетите работи во природата. Сепак, треба сите да бидеме свесни дека тука се работи на границата меѓу познатото и непознатото, а кога се теоретизира во оваа област, нормално е и да се греши.

Мене теоријата за темната енергија ме асоцира на хипотеза за етерот, која беше мање-више актуелна до почетокот на 20-иот век. За да се објасни брановата природа на светлината, тогашните научници претпоставиле постоење на некаква непозната супстанца, која пермеира низ целиот простор, наречена етер – низ која се шират светлинските бранови. Значи, непозната материја, распространета низ целата вселена, која не може директно да се детектира, а за чие постоење знаеме само индиректно. Звучи познато, нели? Дури и премногу слично со темната материја.

За етерот денес знаеме дека не постои, а за ширеето на светлината е изнајдено алтернативно, сега општоприфатено објаснување. Дали концептот за темната материја ќе ја има истата судбина како и етерот или навистина ќе биде докажан и објаснет, останува да видиме.

Ова ми беше интересно затоа што во The Grand Design Хокинг го користи токму концептот за мултиверзум како аргумент дека потреба од дизајнер, креатор или Бог – нема.

И мене идејата за мултиверзум ми е логична и сфатлива. Овде ќе си земам слобода да кажам зошто мислам така, од мој личен аспект, оставајќи ги теориите и доказите кои одат во прилог на мултиверзумот настрана.

Според мене, во природата нема ништо што е уникатно и единствено, у смисла one of a kind. Почнувајќи од животните на земјата, а завршувајќи со работите во вселената. Порано сме мислеле дека нашето Сонце е едно и единствено – потоа се докажало дека сите ѕвезди се всушност сонца. Порано се мислело нашиот сончев систем е единствен – потоа се открило дека речиси сите ѕвезди имаат свои сопствени планетарни системи. Порано се мислело дека Земјата е уникатна и единствена – денес се откриваат се повеќе планети кои се многу слични на Земјата. И така натаму. Истото може да се примени и за животот во универзумот – некогаш се сметало, а и денес многумина сметаат дека животот е уникатен само за Земјата, но реално – зошто тоа би морало да биде така? Но, за животот во универзумот ќе пишам во некоја друга прилика. Да се вратиме на мултиверзумот сега.

Ако го примениме овој принцип на универзумот, сосема е логично да претпоставиме дека и универзумот не е исклучок од ова правило. Ако постои еден, најверојатно постојат уште многу, многу други.

Ни јас. Ако се смени само една од четирите фундаментални сили кои ги наброја @imelda, за само дел од процент, универзумот каков што го знаеме нема да постои. У таа смисла, верувам дека постојат многу универзуми, т.е. мултиверзум, во кои овие сили имаат различни вредности.

Но, како би изгледале тие?

Некои би егзистирале само дел од секундата – после Big Bang не би имале доволно сила да започнат со ширење и повторно би се собрале во сингуларност.

Некои би се ширеле брзо, пребрзо за да може гравитацијата да дејствува врз честичките и да ги агломерира во небули, од кои би настанале ѕвезди и планети. Ваквите универзуми би биле, условно речено, празни.

Некои би успеале да оформат ѕвезди од првата генерација, но по нивната „смрт“ со супернови, веќе не би имало услови за образување на ѕвезди од понатамошни генерации, образување на планети и сл.

И така натаму.

Шансите да се створи уште еден универзум со потполно истите услови како нашиов, со исти големини на фундаменталните сили, во кој би се створила планета слична (иста) со Земјата, и на која би се развиле луѓе, а уште повеќе наши двојници, кои у истиов момент пишуваат на сајт сличен (ист) со Фемина на оваа или друга тема, според мене се толку мали, што реално се непостоечки.

Е сега, зошто овие фундаментали сили ги имаат вредностите кои ги имаат е веќе предмет на дискусија на антропичниот принцип. Но, ајде и за тоа повеќе во некоја друга прилика.

Лела, мене темава ми е одамна една од поомилените (не зборам за форумов, туку генерално). Само, штета е што со ретко кој можеш да направиш муабет за вакво нешто.

На крај, тотално неврзано со муабетов, сакам да споделам една слика што мене многу ми направи кеиф кога прв пат ја видов - Периодниот систем на елементите, од аспект на нивното настанување во универзумот.

 

Многу јак периодниов систем. Најзабавен ми е делот кога сфаќаш зошто најлесните елементи се најлесни, зашто потекнуваат од самиот почеток.

Инаку, муабетот на господин @Bender Rodriguez и леди @imelda околу мултиверзот и шансата да имаме паралелни универзуми како во Квантен Скок кога Скот Бакула морше да оплоди една планета жени ми е интересен заради еден друг момент, секако, неповрзан со интересниот концепт од серијата.

Бидејќи веќе спомнав за идејата нашиот универзум да биде само клетка од некој џиновски организам и со нашиот заедно да постојат уште трилијарди други такви универзуми, тогаш во што „лебдат“ или „пливаат“ овие универзуми? И заедно со тоа, што всушност ми е поентата која пробувам да ја врзам, каде по ѓаволите се шири нашиот универзум по општоприфатената теорија за сè побрзото ширење на универзумот.

За нешто да се шири и зголемува, мора од нешто да премине во нешто друго, да заземе простор. Од што зазема простор нашиот универзум? Ние не можеме да бидеме прецизни кога се работи за оваа нашава материја, темна ли е, сила ли е, што точно ли е, камо ли да објасниме во што надвор се шири.

Ќе повторам, теориите на големите научници немаат преголема разлика од нашите освен фактот дека имаат далеку поголем број на информации за историјата на вселената и нивните нагаѓања се математички попрецизни... Сè што правиме е раскажување бајка, кај и да е принцот ќе се појави. Верниците пред 5-6 илјади години кои ги измислиле боговите и религиите се на апсолутно исто ниво со нас денес, многу малку е сменето, сè уште не го разбираме концептот на оваа „виша сила“ и да бидам искрен, мислам дека никогаш и нема да успееме да го разбереме, до самиот крај на човечката цивилизација.

Доколку постои цивилизација надвор од нашиот сончев систем која е попаметна од нас, што исто така е страшно мал процент да постои воопшто, според една теорија наречена “The great filter“, и да може да најде начин (јазик за комуникација) да ни ги објасни работиве што исто така е страотно мал процент, тогаш се поставува проблемот на далечината во однос на времето, па таа цивилизација никогаш нема да дојде до нас дури и да има вселенски бродови и да патува низ универзумот, зашто за да стигнеме до најблиската ѕвезда каде потенцијално би имало живот, ни требаат околу 20 илјади години, или во превод, ќе се разминеме како што се разминуваме со бившите на плоштад и ГТЦ во разлика од секунди... so close, yet so far. Можеби тие веќе дошле, виделе дека сме мамлази кои се гаѓаат со камења и си заминале пред 15 илјади години. Отишле на друго место.

Доколку пак постои цивилизација која е доволно напредна да има нешто кое ние го нарекуваме ворп сила, таа цивилизација сигурно е толку понапредна од нас, што воопшто не ја забележуваме, зашто ако тие успеале да патуваат со брзина на светлината (нешто за кое ние на земјата сметаме дека е невозможно и тоа е прифатена како ултимативна научна догма) тогаш кога дошле, констатирале дека постоиме, нè запишале во нивните окул дефтери за трето одделение со сликичка од Џастин Бибер и продолжиле понатака.
Еден научник се сеќавам викаше, кога човек брзајќи накај работа со својот автомобил на автопатот поминува покрај гнездо мравки, не ги ни забележува дека постојат.

Така што, дури и да не сме сами во универзумот, сепак сме сами. Сами сме во времето и просторот и не верувам дека некогаш ќе дознаеме што има „надвор“ од нашиот универзум во којшто тој се шири, ниту дали има другарче универзумче, ниту дали има Бог... исто како што секој ден безброј клетки во нашето тело умираат за да се родат нови без некоја од нив да ја знае својата виша цел... да го одржи во живот овој збир универзуми обложен со кожа.

 

Капетане пријателе, не сме дел од џиновски организам. Ние, ама тоа ние земено како се што постои, сме едно клопче вуница баш на време за плетење новогодишни џемпери. Може и сме расплетени и замрсени во конците.

Одбивам да разглабам на темава, или било која друга на форумов додека стои рекламава. Ако се појавува во секоја тема на форумов, не е офф топик да кажам. После месец дена отворен крем, некористен некое време покажува исти својства на маргарин. Улјето плива на површина и прави жолт слој премногу мрсен за нанесување на кожа освен да се разбрка. Што значи - неквалитет крем.

Може сега да се вратиме на темите а бекутанот да го ставите во бебе категорија?

 

Јас ќе влетам во темава со едно прашање, неповрзано со темната енергија. Постојано читаме на интернет за тоа колку многу е загадена планетава, озонски дупки, глобално затоплување, атомска и нуклеарна енергија, загадени реки и езера, загаден воздух... И јас верувам дека ќе дојде ден кога ќе се случи апокалипса, зашто ќе ја уништиме Земјава со нашите себични постапки немислејќи за идните генерации. Е сега си мислам - Земјата како планета е стара повеќе од 4 милијарди години (според претпоставките нели, не е точно утврдено). Тоа е огромен период, за кој јас лично верувам дека на ова тло се развил друг жив свет уште пред нас. Значи не зборувам за теориите за тоа кога настанало човештвото, она за кое ние знаеме денес. Зборувам за луѓе кои живееле многу пред нас, но ја довеле Земјата до толку голема пропаст, што денес немаме никакви остатоци од тоа човештво и не знаеме ништо за тоа. Природата има способност сама да се обновува, да се лечи, тоа е еден циклус кој постојано се повторува и тече во круг. Доказите од пронајдените фосили покажуваат дека човекот како суштество постои околу 200 000 години. Нормално, зборувам за современиот човек, процесот на еволуција траел многу подолго. Ама сепак, милијарда години се во прашање. Тоа е доволно време да се развие живиот свет, да се створи едно човештво, кое можеби и не изгледало онака како што денес ние изгледаме. Имало доволно време за тоа човештво да ја доведе Земјата до тотална пропаст. Исто како што ние ќе ја доведеме еден ден. Па после многу, многу години, ќе постои ново човештво кое никогаш нема да дознае за Микеланџело, Рембрант, Чајковски, Бетовен, Толстој, Павароти... Малку депресивно размислување (особено за водење дискусија на планина, уз црвено вино ).

 

Аххх, @AnaKarenina, доста добра тема на дискусија, во која би се надоврзала да зборувам и на тема жив свет, нормално, надвор од нашава планета, бидејќи за тоа имам најголема основа. Но за жал, ќе морам да се вклучам за некој ден, затоа што периодов ми е доста натрупан и го немам она време кое сакам да го посветам на темава и да образложам.

Се гледаме наскоро (ако успеам да издржам додека се ослободам ).

 

Одговори на овие прашања, за твоја и моја жалост, нема. И мене тоа отсекогаш ме мачело – во што се шири нашиот универзум? Од што завзема простор при своето ширење? Што се случило пред the big bang и зошто воопшто настанала оваа голема експлозија?

Научниците за ова не даваат никакви објаснувања или па, даваат некои, за мене, недоволно добри објаснувања. „Во моментот на big bang, кога целата материја била сконцентрирана во една хипотетичка точка, наречена сингуларност, нашите познати закони на физиката престануваат да важат“. Или, со други зборови, немаме појма.

Исто така, не знаеме воопшто колкав е универзумот во кој живееме. Поради ограничувањата кои ги наметнува конечната брзина на светлината, баратаме само со поимот observable universe, односно оние делови од универзумот од кои светлината може да допре до нас. Што се случува и што има надвор од оваа област, не знаеме. А ако универзумот продолжи да се шири забрзано, со иста стапка како и до сега (односно ако се испостави дека темната енергија е навистина космолошка константа), тогаш некои делови од универзумот, т.е. неговиот раб, засекогаш ќе останат надвор од нашиот домет.

Уште една интересна работа за големината на т.н. observable universe. Знаеме дека староста на универзумот е околу 13.8 милијарди години. Бидејќи нели, ништо не може да се движи побрзо од светлината, здраворазумски е да претпоставиме дека границата на observable universe е 13.8 милијарди светлосни години – растојанието кое светлината имала време да го помине од the big bang до денес. Е, арно ама – ова не е точно! А здраворазумското размислување е само навидум здраворазумско.

Растојанието од Земјата до работ на универзумот е 14.26 гигапарсеци, или 46.5 милијарди светлосни години. Ова е така бидејќи во универзумот не се шири така што галаксиите се оддалечуваат едни од други со брзина на светлината – самиот универзум се шири, поради што просторот и растојанието меѓу објектите во вселената се зголемува!

***

Прашањето на @AnaKarenina ме потсети на една кратка приказна од Асимов – Day of the Hunters, се сеќавам дека како дете ја читав во Политикин Забавник. Во неа, еден научник успева да направи машина за патување во времето и со неа, патува во времето на диносаурусите, за да ја открие причината за нивното исчезување. Во мезозоикот, освен на диносаурусите кои ни се познати од фосилите, наидува и на раса на интелигентни рептили, кои се во сред војна на меѓусебно истребување. За да се убиваат користеа некакви ласери, ако добро се сеќавам. Научников разочарано се враќа во денешницата, сфаќајќи дека судбината на секоја високоинтелигентна цивилизација е да се самоуништи.

Приказнава е пишувана во 50-ите, за време на студената војна и стравот од нуклеарна апокалипса. Истото прашање го поставува и Саган во повеќе дела пишувани во 70-ите и 80-ите – дали човештвото ќе успее да го преживее сопствениот технолошки напредок?

Впрочем, ова прашање е дел од теоријата за the great filter, која ја спомна @Captain-Omni. Дали секоја напредна цивилизација која ќе оствари доволен технолошки напредок за да може да се уништи е осудена на пропаст, или можеби мал број на цивилизации успеваат да ја преживеат оваа критична фаза и да се развиваат и понатаму? Дали ние сме пред оваа критична фаза или пак, можеби веќе сме ја надминале? Останува да видиме.

Јас лично не верувам дека на Земјата и пред човештвото постоел интелигентен живот и цивилизација еднакво софистицирана или можеби уште понапредна од нашава. За жал или за среќа, мислам дека ние сме тие, „најнапредните“ – резултат на еволутивен процес кој траел 3 милијарди години.

Во однос на тоа дали ќе успееме да се „преживееме“ самите себе, генерално сум оптимист. Човештвото има нуклеан потенцијал за самоуништување уште од 60-ите, па сепак, некако сме успеале, освен во Хирошима и Нагасаки, веќе да не употребиме нуклеарно оружје.

Што се однесува на загадувањето и уништувањето на животната средина, човештвото бавно учи и сфаќа, ама сепак учи од сопствените грешки. Озонската обвивка од 2005 година е на стабилно ниво, додека дупката во озонот над Антартикот се смета дека ќе се врати во состојбата во која била пред 1980-ите околу 2060-2070 година. Глобалното затоплување кое се должи на т.н. стакленички гасови и зголемувањето на температурите во последниве децении се исто така проблем за кој верувам дека ќе се реши во некоја (поблиска или подалечна) иднина. Ако ништо друго, за околу 50000 години не чека ново ледено доба (согласно орбиталниот циклус на Миланковиќ), кога на Земјата и без наша помош ќе стигне разладување.

Во секој случај, непромислените постапки на човештвото скапо ќе не чинат – ќе се намали квалитетот на животот, условите на Земјата ќе се влошат, и веројатно милиони, можеби и милијарди животи ќе бидат изгубени како резултат на ова. Но, сепак – мислам дека човештвото ќе опстои. Секако, ако не се случи некој космички настан кој ќе не збрише од лицето на Земјата или мапата на универзумот.

Секако, оптимизамот не треба да ни биде претеран и не треба да ги идеализираме работите. Човекот треба да знае дека не треба да ја „спасува“ Земјата, туку да се спаси самиот себе. На Земјата не и треба спасување – таа преживеала многу поголеми катаклизми од онаа која ние можеме да ја предизвикаме. Животот на Земјата, исто така. Земјата и животот на земјата се ентитет кој самиот се зацелува и секогаш повторно воспоставува некаква рамнотежа. Дури и најлошото од нашиот репертоар што имаме да го „понудиме“ – нуклеарна војна, може да го загрози или збрише само човештвото. Несомнено е дека некои, да не речам многу, од живите организми на Земјата ќе преживеат. Истото важи и за климатските промени – ефектот од нив ќе се одрази пред се, на нас самите. Поради тоа, сите мора да бидеме свесни за нашите дејства и можните последици кои ги носат за човештвото.

***

Во однос на муабетот за изумирањата на животот на Земјата би сакал да нафрлам една интересна хипотеза која скоро ја прочитав во Unweaving The Rainbow од Докинс. Да напоменам и дека хипотезава од денешен аспект во научната заедница се смета за неиздржана. Но, колку и да е мала (или непосточка) веројатноста дека е точна, сепак е интересна.

Во 1984-та двајца палеонтолози објавиле труд во кои ги анализирале големите истребувања на животот на Земјата во изминатите 250 милиони години и дошле до заклучок дека до сега имало 12 такви настани, како и дека се јавуваат во релативно редовен интервал – приближно 26 милиони години. На што би можела да се должи ваквата рамномерна периодичност на изумирањата на Земјата?

Група на астрономи ја предложиле теоријата за Nemesis – хипотетичка ѕвезда – црвено или кафеаво џуџе, која орбитира околу нашето Сонце на растојание од приближно 95000 AU (1.5 светлосна година) и која на својот орбитален пат со својата гравитација периодично привлекува комети од Оортовиот облак, кои потоа во зголемен број влегуваат во внатрешниот сончев систем, што резултира со поголем број на (можни) судири на овие комети со Земјата.

Со најновите инфрацрвени скенирања на небото во нашиот сончев систем, исклучена е можноста за постоење на тело поголемо од Сатурн во Оортовиот облак, на растојание до 10000 AU. Но,ова и не претставува толку фателен удар за хипотезата за Nemesis.

Она поради што оваа теорија се смета за малку веројатна се најновите фосилни истражувања (2010-та) за период од 500 милиони години, кои покажуваат периодичност на големите изумирања од 27 милиони години, што не соодветствува со хипотетичката орбита на Nemesis. Но, фактот дека постои, барем наизглед, периодичност во масовните изумирања на Земјата укажува дека некаква non-random причина мора да постои.

Што мислите, која би можела да биде?

П.С. @Lady Phoenix, и јас никако да стигнам да пишам за оваа работа. Оставам предност на тебе, јас кога ќе можам - ќе пишам, а можеби и ќе се надоврзам на твоето мислење за животот во вселената.