Духовна ризница - полезно и потребно

Кој е изворот на „дарба” кај лажната пророчица Ванѓа? (III)


Еден од знаците за крајот на овој земен свет е дека времето сѐ повеќе ќе го забрзува својот тек, аѓаволот сѐ повеќе ќе го засилува својот бес, знаејќи дека му останува малку време (Откр. 12: 12). Во претсмртните пророштва на свети Нил Мироточиви од 1817 година читаме дека „денот ќе поминува како еден час неделата – како ден, месецот – како недела и годината – како месец”, а природните стихии исто така ќе се изменат и ќе го забрзаат својот нормален ритам.67 Сметаме дека ова во одреден степен веќе почнало да се случува. Но, од каде потекнува оваа се позасилена јарост со која демоните се стремат да го погубат човекот? Што добиваат бесовите од тоа? Еве каков ценет одговор на ова прашање наоѓаме во духовната книга „Евергетинос”:

„Бидејќи немаат можност директно да го нападнат Бога, злите духови Го напаѓаат во Неговите созданија, особено во човекот, кој единствен е создаден по Негов лик и подобие. Тие (злите духови) доживуваат огромно пеколно задоволство да го осквернат овој лик и да го одземат од Создателот она создание, кон кое Тој пројавува неизмерна љубов. Православниот христијанин треба да знае дека злобниот дух, кој не е способен за ништо добро, доживува необјасниво задоволство кога може да придобие соучесници во своите злосторства (преку своите непрестајни обиди да ја приклони слободната човечка волја кон грев), така што неговите соучесници со него ќе ја делат иказната.

И дали сатаната може да остане рамнодушен, тогаш кога ние, луѓето, живееме со надеж за она блаженство, од коешто тој самиот се лишил? Дали тој може да остане рамнодушен кога Господ преку Својата благодат нѐ прави еднакви на ангелите; кога Синот Божји примил човечки образ, за да не направи наследници на Бога по благодат (Ефес. 2: 12-13)? Сатанатапобеснува, само кога ќе си помисли дека верните следбеници на Исус Христос, седејќи на величествени престоли, при свршетокот на времињата заедно со ангелите ќе го судат, а оваа завист го согорува посилно и од пеколниот пламен. Токму затоа лукавиот ги тресе и небото и земјата за да не вовлече во своите мрежи (преку разни стапици и лукавства). Против нас, луѓето, тој ја насочува целата јарост на својот гнев и станува најопасен тогаш кога не напаѓа не со отворена сила, а со подмолни измами и различни лукавства на својот изопачен ум”.

Некој би можел да праша: а зошто Бог не ги уништил овие злобни суштества кои постојано нѐ воведуваат во искушение кон грев? Како одговор ќе ги приложам словата на свети Јован Златоуст кон подвижникот Стагириј кој (кон крајот на 380 година) неочекувано бил потфрлен на активностите на зол дух и по Божјо допуштение страдал од силни напади на бесовите, кои му причиниле такви мачења, така што тој се обидувал дури и да си го одземе својот живот:

„…Бог прави и презема сѐ, та ние, макар и да сме згрешиле, да претрпиме казна, помалку од заслуженото. А, ако некој каже: зошто Бог не го уништил древниот искушувач, ќе одговориме дека и тука Тој постапил така, грижејќи се за нас. Ако лукавиот нѐ совладуваше (и нѐ тераше да грешиме) насилно, ова прашање би имало некои оправдувања, но бидејќи тој нема таква сила, туку само се обидува да не приклони (кон грев), тогаш зошто да ги отфрламе поводите за заслуги и средството за постигнување на венци? Ако има многу такви кои веќе ја надминале силата на ѓаволот и ќе има многу кои ќе ја надминуваат, зошто оние, што имаат да се величаат, да ја задржуваат блескавата победа та да бидат лишени од таа чест? Но, ќе каже некој, не сите можат да го надминат. И што од тоа? Многу полесно е доблесните да имаат прилика за манифестирање на својата добра волја, а недоблесните да се казнуваат за сопствената небрежност отколку првите да трпат штета поради вторите. …Покрај тоа, макар и актуелното прашање да се однесува на прв поглед за ѓаволот, такво мудрување, поради поврзаноста на мислата, во мноту односи ќе доведе до обвинувања против Божјата Промисла и ќе го фрли на укор цело создавање на светот. Така тоа ќе го осуди создавањето на устата и очите, бидејќи преку очите многумина го посакуваат она што не смеат и паѓаат во прељуба, а преку устата некои луѓе изговараат богохулство и учат погубни учења. Зар поради тоа луѓето би требало да немаат јазик и очи? Така ќе ги отсечеме и нозете и рацете, зашто рацете понекогаш се извалкани од крв, а нозете трчаат кон грев. Гледаш ли до какви смешни и неубави мисли неизбежно води таквото мудрување?”

Свети Јован уште додава дека човек не целосно осознава што претставува вистинското добро и поради тоа може да се однесува лекомислено кон делото на спасението, и токму затоа Господ го оставил ѓаволот, за да може преку борбата со него човек да го познае она што е вистински добро, а што – зло, и да прибегнува кон Спасителот.

Да се вратиме повторно кон Ванѓа. На неа ѝ се јавил светол, „божествено убав” коњаник, но, како што веќе рековме, тоа не е никаква гаранција дека видението е божествено. Напротив, Ванѓиниот „коњаник” станува нејзин водач кон едно паганско беззаконие, тој ја посветува во апсолутно нехристијанска пракса. Токму по неговото повторно појавување и бескритичко прифаќање, 30-годишната Ванѓа почна да паѓа во транс (демонска обладаност) и да зборува со туѓ глас. Некој може да праша: а што да прави човек кој се нашол во положбата на Ванѓа – кога има некакво видение, дури без сам да го бара него? Светите отци советуваат да не се обрнува никакво внимание на сликата или видението, а топло да повикуваме кон Бога и да се молиме, изобразувајќи го крсниот знак. Името на Господа Исуса Христа, повикувајќи Го со топла вера, како огнен бич ги изгонува демонските непријатели. Ванѓа, напротив, допуштила огромна духовна грешка предизвикана од гордост, така што ниту се сомневала кој и зошто ѝ се јавува, ниту почнала топло да се моли на Бога, прекрстувајќи се себеси и „коњаникот”, ниту потоа понизно се обратила за совет до духовник, ниту се запознала со учењето на светите отци за духовна борба со страстите и со темните сили. За жал, таа станала уште една несреќна жртва на лукавата демонска измама.

Но, многумина од следбениците на Ванѓа сигурно повторно и повторно ќе повторуваат: „А како тогаш таа лекуваше некои луѓе? Можат ли злите сили да лекуваат?”

Одговорот на светите отци е краток и јасен: Да, понекогаш можат да лекуваат. Но за да ѝ наштетат на душата! Стекнувањето на телесно здравје (или секакви информации) преку окултни методи е најголемата замка. Свети Никодим Светогорец пишува: „Демоните дури и да го лекуваат телото, поради отстапувањето, го лекуваат за да ја убијат душата”.

Големиот светител Јован Златоуст исто така е категоричен: „Подобро е човек да умре, отколку кај Божјите непријатели – волшебници и јасновидци – да трча. Каква полза, ако го исцелиш телото, а душата ја изгубиш? Каква полза, ако тука добиеш малку утеха, а таму бидеш пратен во вечниот оган со злите духови?” Зошто се нарекуваме христијани? За да се покоруваме на Христа, а не на Божјите непријатели.

Познатиот писател Антон Дончев имал добар осет, кога вели: „Ванѓа сакаше да се видиме, но јас се плашев и не посакав. Мислам дека луѓето што комуницираат со фактори и светови, со кои не можеме да се поврземе со нормалните сетила се многу опасни. Тие отвораат врати во кои не знаеме кој поминува. Можат да го отворат патот на силите кои не владеат”.

Иако овој коментар не ја поседува целосно јаснотата на светоотечката мудрост (која секогаш работите ги именува со вистинските нивни имиња), тоа е едно трезвено предупредување за големите опасности кои ги демнат луѓето склони кон пребарување на разнородни „чуда” и брзи духовни освојувања.

 

Свети Василиј Велики: Како да се однесуваме во храмот



Псалмопејачот вели: „Во храмот Негов секој ја возвестува славата Негова“ (Псал. 28, 9). Нека ги слушнат тие зборови од псалмот и нека се засрамат оние, кои се оддаваат на приказни во храмот. Што вели мудриот Давид? Кој е во Божјиот храм, тој не треба да злослови, да не говори суетно, да не се вовлекува во нешто срамно: зашто во храмот се говори за Божјата слава и ти возвестувај ја во молитва и смирение таа слава! Таму стојат светите Ангели и ги запишуваат твоите зборови – таму, Самиот Господ го следи расположението на оние кои влегуваат во домот Негов. Молитвата на секој е откриена пред Бога: за Него е јасно кој се моли од срце, кој проси разумно од небото, кој посетува обичаи, кој моли со половина уста, кој со срцето е далеку од Бога – и други, кои усрдно се молат, но сакаат телесно здравје, земно богатство, човечка слава, земна суета! За ништо подобно не треба да се молиме, а како што учи Псалмопевецот: сè во храмот да ја возвестува Божјата слава – небесата, исто така говори за Неговата слава. Предназначувањето на Ангелите е да Го слават Бога; за целото небесно воинство постои едно задолжение – да оддаваат постојано слава на Творецот. Секоја твар – словесна и бессловесна, небесна и земна – Го слави Господа.

А, кутрите луѓе, ги оставаат своите домови, доаѓаат во храмот, за да добијат некаква полза – меѓутоа, не внимаваат во Божјите зборови, не се внесуваат во богослужението, не идат до осознавање на својата природа. Не тагуваат за тоа, дека се завладеани од грев; не се покајуваат, приспомнувајќи си за своите гревови; не треперат од идниот суд; но со насмевка подаваат рака еден на друг; домот за молитва го претвораат во место за долги разговори; не се збунуваат од зборовите на псалмот, кој поучува, дека во Божјиот дом, секој треба слава да возвестува! А ти, не само што не оддаваш слава, но и им пречиш на другите да го вршат тоа – привлекувајќи им го нивното внимание врз себеси изаглушувајќи го со својата врева учењето на Духот. Гледај, наместо да добиеш награда за славословие, да не излезеш оттука осуден, заедно со оние, кои Го хулат Божјото име. Ти имаш псалми, дадено ти е пророштво, поучен си во евангелските заповеди, си слушал апостолски проповеди: нека јазикот ти пее, нека умот ти се умудрува, нека твоето срце славослови. Бог нема потреба од слава, но сака ти да постанеш достоен за прослава. „Што ќе си посее човекот, тоа и ќе си жнее“ (Гал. 6, 7). Затоа, посеј славословие, за да пожнееш почести, слава, венци во царството небесно. Тоа го велам не без причина и не без полза, имајќи го предвид, скршнувањето од зборовите на псалмот: во Божјиот храм, секој да воздава слава – зашто има луѓе, кои во Божјиот дом постојано пустословат и без полза влегуваат во него. Сепак е добро, ако биде без полза – да не биде и со штета!

 

Среќата - одлика на благодарните луѓе

Има конфликтни сфаќања за среќата, некои мислат дека таа е збир од земни добра, односно, некаков социјален пакет кој го прави човечкиот живот удобен и безгрижен. Така што, за тие луѓе или имаш среќа или си оставен во очајание и бедна положба, без среќа. Ваквото сфаќање за среќата е примитивно.

Среќата не е од материјална природа – таа е состојба на душата. Се разбира, луѓето ја сфаќаат среќата на различни начини. Некои ја наоѓаат во семејството, некои одат во манастир за да се посветат целосно на Бога. За монасите тоа е среќа. Некои луѓе немаат семејство, па среќата ја наоѓаат правејќи добри дела на другите луѓе. Некои немаат апсолутно ништо, но сепак се радосни, односно среќни. Таквите луѓе се задоволни што во тој момент не се болни и што надвор времето е топло. А, од друга страна, некој може да има сè овоземно, и здравје, и богатство, и добро семејство… Таквиот човек ги има сите услови да биде среќен, но тој е тажен и незадоволен и покрај сето тоа.

Значи, среќата не зависи од материјалните добра или услови за живот – таа е внатре во човекот, во душата, бидејќи е запишано во Светото Писмо, дека Царството Небесно е во вас. Значи, тоа е состојба на душата, односно способност да бидеме благодарни на Бога за сѐ.

Секој ден може да ни донесе среќа, само треба да бидеме способни тоа да го сфатиме.

Еден свештеник ги советувал своите духовни деца, на крајот од денот да запишат педесет работи за кои треба да Му заблагодарат на Бога, бидејќи ако нема нешто радосно во еден ден, тогаш не можеме ни да водиме нормален живот. Александар Солженицин пишуваше за животот на човек во суров концентрационен логор. Но не за стравотијата во тој логор, туку за човекот кој успевал секој ден во логорот да најде нешто позитивно и добро.

Тој добивал дополнително парче леб како храна, успева да си најде работа и да заработи малку пари, успева да ја избегне самотијата. Така што, во сето тоа наоѓа радост, односно среќа внатре во себе, во толку тешки и темни услови. Бидејќи, тој човек и порано живеел во село, навикнал многу да работи, така што времето му поминувало многу брзо додека работел во логорот, а ниту зимата не влијаела премногу лошо на него, бидејќи работата го греела. Тој успевал да ја види добрината во сите луѓе околу себе, така што деновите му поминувале во радост.

Еднаш, еден свештеник отишол да го посети сега упокоениот Старец Николај Гурјанов и му раскажал за проблемите и грижите кои ги имал. Отец Николај го сослушал и му рекол да се радува. А, свештеникот помислил за што да се радува. Но, старецот продолжил и рекол дека треба да се радува што е роден, што е крстен, што е во Православната Вера, и што сѐ уште е жив! Зборовите на Светиот Апостол се формула за постојана среќа, бидејќи тој вели дека треба постојано да се молиме и за сè да Му заблагодаруваме на Бога. На тој начин, постојано сме со Бога и имаме радост во животот, па можеме да му благодариме за сѐ.

Свети Јован Златоуст вели дека ако нешто добро ни се случи, треба да Му благодариме на Бога, за тоа добро засекогаш да остане со нас, а ако нешто лошо ни се случи, треба повторно да Го фалиме Бога и тоа лошо ќе исчезне. Поради тоа, слава Му на Бога за сѐ!

Не само што треба да имаме радост во себе, туку, треба да бидеме внимателни да не ја изгубиме. Има една стара ориентална приказна која може ова да го долови:

Едно момче го прашало својот татко што е тоа радост. Така, татко му го испратил кај познат мудар човек, тој да му го објасни тоа. Момчето очекувало дека мудрецот ќе биде аскет, но тој бил богаташ кој живеел во палата. Кога момчето го прашало што е радост, односно среќа, мудрецот му дал лажица полна маслиново масло и му рекол да ја носи со себе додека ја обиколува палатата и градината околу нејзе, но да внимава да не го истури маслото. Момчето заминало во обиколка на палатата и градината, но додека го гледал целиот тој луксуз и убавина, маслото од лажицата му се истурило. Кога се вратил кај мудрецот, тој му ја наполнил лажицата со масло уште еднаш и му рекол да биде повнимателен. Момчето повторно заминало во обиколка и овој пат маслото не се истурило, но му рекол на мудрецот дека не успеал од богатството ништо да види, бидејќи внимавал да не го истури маслото. Мудрецот му рекол дека во тоа е среќата, во чување на она што го имаме. Во тоа, да не го изгубиме дарот кој го имаме, гледајќи на богатства и убавини кои не се наши.

Некои луѓе (а ги има многу), целиот свој живот трчаат по птичја среќа, по некој недостижен идеал, барајќи среќа во прв, втор, или трет брак. Тогаш се разочаруваат и повторно се заљубуваат, а животот така им поминува и никогаш не наоѓаат среќа. Тие луѓе се длабоко несреќни. Еден Англиски писател убаво напишал за ова. Верноста на една жена е мала цена која треба да се плати. Само будала би се жалел што не може да влезе во Рај на пет различни врати, туку само на една.

Зборувајќи за среќата воопшто и за семејната среќа, не е можно, а да не се допреме до љубовта, бидејќи љубовта и радоста се две сестри и тесно се поврзани. Еден мудар човек, рекол дека не треба само самиот да бидеш среќен, туку треба да ги правиш среќни и своите ближни. Ова може да се преформулира и со други зборови, оној кој ги прави другите среќни и самиот е среќен. Покрај сè, способноста да сакаме и да ги правиме другите среќни е манифестација на Божјиот лик во нас. На овој начин ние стануваме слични на Бога. Господ го создаде човекот и овој свет од својата љубов. Бог не може ништо друго да направи, освен да се грижи за луѓето и да ја излие својата љубов на луѓето, бидејќи Бог е Љубов.

И нормално, само оној човек е навистина среќен кој знае да сака и да ги прави другите среќни.

Исто така, има изрека дека човекот е градител на својата среќа. Ова не е спротивно на Православното Христијанство, бидејќи среќата, односно радоста зависи од тоа како живее човекот и како се однесува спрема другите луѓе и спрема Бога.

Свештеник Павел Гумеров

 

ПОМОШ

Постои еден прекрасен збор, кој го бранува срцето на секој човек, било да е стар или млад, образован или необразован, сиромав или богат… а тоа е зборот – мајка. Единствено таа може да го утеши своето родно чедо, па неговото срце да се исполни со тишина и радост. Единствено во нејзините прегратки, синот или ќерката, можат да најдат спокој и утеха, а таа може да ги поднесе сите преживувања, сите грижи, сите растревожувања од срцето на своето возљубено чедо. Дури и тогаш, кога синот или ќерката имаа свои семејства, свои деца, за старата мајка своите чеда и понатаму се деца, врз кои сака да ја излие целата љубов од своето мајчинско срце.

Освен нашата телесна мајка, православните христијани за своја мајка ја имаат и светата Црква, кон која сите ние, како нејзини деца, припаѓаме. Таа наша мајка, која нè спасува за вечноста, ги охрабрува и вразумува своите деца. Мајката – светата Црква, ги загрева нашите верни срца со своите молитви, богослужби, свети Тајни… Со сите тие средства, таа го засладува нашето срце, нè учи како треба да живееме, за да бидеме достојни деца на Спасителот Господ, Главата на нашата Црква, Началникот на нашата вера.

Да се потсетиме на едно евангелско сведоштво, кое честопати сме го слушале на светите Литургии, кое со своите свети зборови, на нашите слаби и грешни срца им дава голем извор на духовна сила.

Една ноќ, апостолите пловеле со чамецот по водите на Генисаретското Езеро. Одеднаш фатила силна бура, па апостолите се исплашиле за својот живот. Во мугрите, кога Христовите ученици веќе биле во ужас, и кога со тажни чувства биле носени од високите бранови, тие Го виделе Христа како оди по водата. Во почетокот тие не Го познале, па помислиле дека тоа е привидение, кое им го навестува брзиот крај, па затоа почнале да викаат на силен глас. Тогаш Спасителот им се обратил: „Не бојте се! Јас сум, не плашете се!“. Учениците толку многу се охрабриле, така што апостол Петар извикал: „Господи, ако си Ти, позволи да дојдам при Тебе по водата!“. На овие простодушни зборови, Господ одговорил: „Дојди!“. Преку овој настан, Спасителот сакал да покаже колку сеуште била немоќна и слаба верата кај апостол Петар, онаа иста вера, која подоцна успевала да ги покорува срцата на луѓето и која го поттикнала на маченичка смрт за својот Спасител. Апостол Петар го послушал повикот од Спасителот, излегол од чамецот, направил неколку чекори по водата, но се исплашил од брановите и повикал: „Господи, спаси ме!“.

Ете, токму овие зборови најчесто ги повторуваат нашите срца и усти, кога нашите животни дни се разбранувани од секојдневните грижи, обврски, задолженија и искушенија.

Господ му одговрил: „Маловернику, зошто се посомнева?“, па го фатил за рака, го вратил во чамецот и настапила тишина.

Овој евангелски расказ, кој отсекогаш го возбудува нашето срце, нè потсетува дека нашиот Господ Исус Христос е вистински Син Божји, Господар на небото и земјата, Кој само со еден збор наредил да престане бурата и да се смири морето.

Но, овој евангелски расказ ни говори и за нешто друго: за тоа, колку Господ е блиску до нас! И дење, и ноќе, Он на нашето срце му се обраќа: „Не бојте се! Јас сум, не плашете се!“, „Јас сум со вас!“. Како одговор на повиците од нашата слаба душа, Бог ја пружа Својата сесилна и милостива рака на помош, како Татко, Кој ги милува своите чеда.

Не случајно земниот живот се споредува со разбранувано животно море. Мноштво на севозможни несреќи, грижи и беспокојства сретнуваме кај секој човек на неговиот земен пат. Господ не нè создал да бидеме исти во овој живот. Но, Он не нè оставил беспомошни пред лицето на човечките потреби и несреќи. Бог секому од нас му дал разум, кој е способен да сфаќа што е корисно, а што штетно, кој гледа сè и може да бира што е добро за нас, за да имаме мирен и спокоен живот. Бог во секого од нас всадил и совест, која ни говори за тоа, што е лошо и недостојно за човечкото достоинство, а што е добро и угодно пред Господа. Бог вдахнал во нас да имаме стремеж кон Него. Он ни го подал Своето свето Слово, кое постојано нè учи како да живееме со христијански живот, како да се соочуваме со земните несреќи и како, во името на љубовта кон Господа, треба да ја повикуваме Божјата помош, па со трпение да ги поднесуваме сите тешкотии, притоа цврсто верувајќи дека семожниот Бог може да направи сè, зашто за Него нема ништо невозможно, зашто Он е чедољубив Бог и не може да нè отфрли нас, заради Неговата љубов.

И покрај сето тоа, испраќајќи нè во овој живот, Господ благоволил ние постојано да бидеме во окружување на подобни луѓе. Кога сме биле младенчиња, сме биле доверени во грижа на нашите родители. За жал, се случило многу младенчиња да ги загубат своите родители, но Господ промислил и за нив, па тие биле дадени во грижа на нивните старатели. Кога, пак, постануваме старци, за нас се должни да се грижат оние, за кои ние сме се грижеле кога сме можеле, па затоа нивна должност е тие да бидат наша потпора во старите години.

Така, нашиот земен живот е создаден за ние да се трудиме и работиме за себе и другите, но и да ги користиме трудовите на другите. Облеката, која ја носиме, изработена е од мајстори; лебот, кој секојдневно го јадеме, посеан е, измелен и испечен од рацете на други луѓе. Домот, во кој живееме, изграден е од вештите раце на искусните мајстори. За нас се грижат други луѓе, а ние, секој според своите умешности, според својата животна положба, се трудиме за другите; секој наоѓа поткрепа и помош кај луѓето, како што и самиот е должен да им помага на другите.

Но, има и чести моменти, кога и разумот, кој ни е даден од Господа, не може да му поткаже на човекот, како да се избави од тешките мигови и како да го најде излезот од тешките ситуации. И совеста во тие моменти затајува, и светлината на словото Божјо не свети толку силно, како што свети како тогаш, кога ние живееме според Божјите заповеди. И во тие тешки часови од нашиот живот, кога мислиме дека никој не може да ни помогне, кога мислиме дена нашиот грб е немоќен да го понесе тешкото бреме на искушенија, тогаш секој нека погледне околу себе, нека се загледа во темнината, нека се соочи со несреќите и искушенијата, кои го навјасале, па тогаш со своето верно срце со сигурност ќе Го види Оној, Кој секогаш е присутен околу нас со Својата божествена подготвеност да ни помогне во тагите и несреќите. Тогаш секој од нас нека се потсети на зборовите на апостол Петар: „Господи, спаси ме!“. Овој повик да биде исполнет со вера дека Господ е севидлив и сесилен, дека го слуша секое движење на нашата душа и секој повик од нашето обраќање кон Него.

Секој страдалник, натажен и очаен треба да биде подготвен да го слушне одговорот на Господа Исуса Христа, зашто, Он, според зборовите на апостолот „е ист вчера, и денес, и во веки“ (Евр. 13, . „Дојдете при Мене сите изморени и обременети и Јас ќе ве успокојам“ (Матеј 11, 2.

Гревовното бреме одамна ја измачува нашата немоќна душа. Кога ќе помислиме на својата смрт, во исто време се потсетуваме колку многу гревови лежат на нашата совест, кои малку се оплакани, или воопшто не се ни покајани, а има и такви кои се затрупани под дебелиот слој на ситни непокајани гревови. Но, да не забораваме колку се тешки маките на грешникот, кој успеал да ја сознае целата бездна на своите прегрешенија!

Но, да не очајуваме! Господ ни говори дека не ја сака смртта на грешникот, но сака да се оттргне од лошиот пат и да биде жив. Да одиме и ние, грешниците, со мноштвото на свои гревови кон Христа, со единствена молба – да нè спаси! Он, Кој дојде на земјава за да ги спаси луѓето, за да ги поттикне грешниците кон покајание, за да ја основа на земјата светата Црква, нашата Мајка, а преку неа ни ги подал светите Тајни Покајание и Причест, – Он ќе не слушни, ќе ги види солзите на нашето покајание и ќе ни подаде рака, за да го симне тешкиот товар од нашите гревови и беззаконија, кои лежат на нашата совест .

Колку многу несреќи и да нè снајдат, колку многу таги и да навлезат во нашите срца, никогаш да не ги забораваме Божјите зборови: „Повикај Ме во тежок ден; Јас ќе те избавам“ (Псал. 49, 15). Да не го забораваме ова ветување од Господа, па затоа секогаш да се обраќаме кон Него во сите тешкотии, зашто лесно сфаќаме дека во тие мигови никој околу нас не е во можност да ни помогне, освен семожниот Бог.

Оној, кој живее со својот Господ, кој живее духовен и христијански живот, кој наутро и навечер беседи со Бога преку молитвата, кој ја знае сладоста од светото покајание и блаженството од пристапувањето кон светата Чаша, кој знае дека за спасението се потребни добрите дела, трпението, милосрдноста, молитвата, неосудувањето, негневливост, чистотата и целомудреноста, и кој тежнее тие заповеди да го оделотвори во својот кус земен живот, ете тој во себе секогаш го чувствува својот Господ – Преслаткиот Спасител. И во сите свои животни неприлики и искушенија, во сите тешки и несреќни мигови, таквиот човек знае и умее со молитва секогаш да се обраќа кон Господа.

Секогаш да веруваме дека Господ никогаш нема да го затвори Својот слух и никогаш нема да го отфрли оној, кој бара помош од Него. Токму во тоа се состои и нашето блаженство, зашто ние, кои се нарекуваме православни христијани, треба да знаеме дека својот земен пат не го завршуваме сами и осамени. Напротив, со нас секогаш е Небесниот Отец, нашиот Пресладок Спасител. Било да сме натажени или расплакани, да го подигнеме својот поглед кон небото и преку молитва да ги избришеме солзите во нашите очи. Да запамтиме: врз нас вечно гледаат живите очи на нашиот Небесен Отец!

Извор: Благовести.

 

Правилно ли е сите верни да се причестуваат со иста лажичка?


Прашање:

При причестувањето, некои свештеници ја бришат лажичката по причестувањето на секој верник, додека повеќето од нив не го прават тоа. Првите сметаат дека се практични и претпазливи, додека другите ја осудуваат оваа постапка, сметајќи дека со неа се внесува забуна меѓу верните, дека таа е знак на маловерие, дека догматско не доликува и слично.

Со оглед на тоа што, во прашање е најголемата Тајна на нашата вера, каков став треба да заземеме по ова прашање, не само заради еднообразност?

Одговор:

Ова прашање, колку што ми е познато, прв кај нас го произнесе и за него опширно пишуваше, меѓу двете војни, архимандритот др. Петрониј Трбојевиќ („За црковните реформи“, Ср, Митровица, 1931, 1). Но, ставот за потребата од воведување на повеќе лаживчиња за причестување, или бришење на едната по причестувањето на секој поединец тој го усвои уште од порано, така што во септември 1911 година, на Светиот Синод во Сремски Карловци му поднесе претставка, со која бараше официјално да се воведе ваквата постапка во целата Карловачка митрополија. Во таа претставка, покрај хигиенската причина („дека заедничката лажичка, особено без темелно бришење, може да пренесе различни болести“), и естетската („последниот причесник, така-речи, морници го обземаат, кога ќе помисли во колку усти била таа лажичка без било какво претходно чистење и бришење“), тој наведува и една догматска причина во која вака расудува: Освен теплотата, на светата Причест не смее ништо да & се додава. Меѓутоа, бидејќи на лаживчето, при причестувањето, сенафаќа малку плунка, која, кога лаживчето повторно ќе се стави во светата Чаша, делумно ќе се измие и измеша со светата Причест: „Ако лаживчето сто пати се стави во устата на причастниците и повторно се врати во Путирот, може да се претпостави случјот, дека виното (крвта) во осетна мера ќе се видоизмени. Тогаш оваа догматска причина постанува поважна од првите две причини“. Кон крајот на истата година, Светиот Синод на оваа претставка го донесе следното решение: „Оваа молба не се уважува од причина што светата Црква се погрижила и има доволно средства за верните да се запазат од заразните болести, а наведената квазидогматска причина нема никаква основа“.

Незадоволен од ваквото решение на Светиот Синод, архимандритот Петрониј истата претставка му ја достави на Јован Ж. Бута, уредникот на Православие, богословското списание кое излегуваше во Сремска Митровица, за да биде објавена. Но, овој го одби нејзиното објавување во списанието со објаснувањето: „Ни хигиенската, ни естетската причина не можат да ме уверат во потребата од промена на начинот на причестување. Догматската, пак, причина, со никакви аргументи не сте ја потврдиле. Та дури, догматското учење по овој предмет ги побива и оние две причини, наизглед основани и оправдани. Зошто? Ако учењето на нашата Црква е вистинито… тогаш светата Причест е оган кој ја спалува секоја нечистоија, не само на душата, туку и на телото; свештеникот се моли светата Причест да биде за исцеление на душата и телото. А телото боледува не само од похотата на плотта – туку и од разни болести“. На крајот Бута вели: „Јас не се плашам од инфекција во Причеста, а не сум слушнал ни дека некој свештеник до сега бил заразен на овој начин“. По првата светска војна, во јули 1921 година, архимандритот Петрониј ваквата претставка ја поднесе и на Светиот Синод на Српската Црква, но и тогаш без позитивен резултат.

Освен Господовото слово, во Црквата низ вековите се верувало, дека светата Причест е леб, кој слегол од небото, а не како што јаделе татковците и изумреле. „Кој го јаде овој леб ќе живее вечно“(Јован 6: 5. Причестувајќи се, ние постануваме едно тело со христа Животодавецот. „Кој достојно се причестува со Телото и Крвта Христови постанува едно тело и крв со Него“, вели свети Кирил Ерусалимски. Многу убаво објаснување, како тоа се случува, ни дава свети Григориј Ниски: „Малку квасец целото тесто спрема себе го уподобува. Така и од Бога обесмртеното Тело Господово, бивајќи во нас, сè претвора и менува спрема себеси“. Уште подетално за ова се произнесува Никола Кавасила велејќи дека, „светата Причест е вистинска храна за Неговата Црква. И (Црквата) причестувајќи се со нив (со Тајните), не ги претвара истите во човечко тело, како што се случува со било која друга храна, туку таа (Црквата) се претвора во нив (во Тајните), зашто појакото преовладува. како што железото ставено во оган, самото постанува оган, а не го претвора огнот во железо. И како што вжештеното железо не го гледаме веќе како железо, туку просто како оган, бидејќи особините на железото потполно се губат заради огнот, така и Христовата Црква, кога некој би можел да ја види тогаш, кога ќе се соедини со Него и кога ќе се причести со Неговото Тело, не би видел ништо друго, туку само Телото Господово. Затоа Црквата верува, дека верните преку причестувањето, постанувајќи едно тело со Христа, и доаѓајќи така во допир со Неговите Божествени енергии, не само што не можат да се заразат преку светата Причест, туку дека таа е извор на животот и здравјето“. Свети Јован Кронштатски спомнува повеќе случаи на исцелување на разни болести по земањето на светата Причест: „Колкупати, вели тој, имав можност да гледам болни истопени како восок од болеста, потполно малаксани, на умирање, како, по причестувањето со Божествените Тајни, според својата срдечна желба, или по моја препорака, на чудесен начин се опоравуваа“, па ги произнесува случаите со еден старец, со еден ученик од нижа гимназија, со синот на еден трговец, со некоја старица, со некое девојче, со некој возрасен човек и така натаму.

Кога би се случувало онака, како што вели архимандритот Петрониј Трбојевиќ, и кога преку светата Причест би се ширела зараза, тогаш поголемиот број од свештениците, особено физички слабите, би боледувале од најразлични заразни болести и мнозина од нив веќе одамна би изумреле. Меѓутоа, стварноста покажува нешто сосема друго. Голем број од нив доживуваат длабока старост и умираат од болести кои не се заразни. Во просек свештениците се долговечни луѓе. А така било и во старите времиња, кога, пред воведување на лаживчето, сите верни, причестувајќи се, пиеле од ист Путир.

Прашањето кое му го поставува архимандрит Петрониј на Бута, на изјавата на овој, дека не се плаши од инфекција при причестувањето: „Дали тој би ја употребил светата Причест во која би ставиле цијанкалиј?“ – сосем ја промашува целта, зашто е невозможно и самиот архимандрит да не ја забележува разликата помеѓу можноста од заразата и извесноста на цијанкалијот. Тоа, пак, што се забранува употребата на Путир од олово, или бакар, само ја докажува, како грижата на Црквата околу укажувањето на почитта кон светите Тајни, така и исклучувањето на штетата која би можела да настане за здравјето на верните, кога во таков Путир би стоело вино, кое не постанува веднаш откако ќе се влее Христова Крв. Би било прекумерно надевање во милоста Божја, во најмала рака лекомисленост за секоја осуда, недостојна од нас како соработници, помошници Божји (1. Кор. 3: 9), кога свештеникот знаејќи дека виното било во несоодветен сад, или заразено со некакви вируси, или отровно, би го употребил за причестување. Зашто треба да сфатиме, дека ние верните не мислиме оти светата Причест е хемиско средство за неутрализација на отрови, па светата причест би можела да се исползува со таа цел, или со неа на тој начин би можело да се експериментирам туку пред сè и над сè, дека таа е божествено средство за духовно воздигање, ослободување од гревовите, задобивање на вечниот живот и воскресение во последниот ден (Јован 6: 54). Во христијанството од секогаш било најважно, и единствено од полза: да се задобие наместо земното – небесното; наместо привременото – вечното; наместо трулежното – нетрулежно (Молитва по осветувањето на Даровите од Литургијата на свети Василиј Велики). Сето она што е привремено, телесно, доаѓа во втор план. Затоа во молитвите на сите три Литургии се наоѓаат прозби – секогаш за вечното, а ретко за телесните потреби, здравјето и слично.

Можеби ќе звучи парадоксално, ако сега, по сето она што го произнесовме, кажеме, дека во Црквата отсекогаш се знаело дека светата причест навистина може да биде причина за слабости и болести, па дури и смрт. Зборувајќи за пристапувањето кон телото и Крвта Христови, свети апостол Павле вели: „Затоа меѓу вас има многу болни, а мнозина и умираат…“ (1. Кор. 11: 30). Но, тука тој не зборува за зараза од бацили, бактерии и вируси, добиени преку причестувањето, туку за опасноста за оној, кој недостојно го јаде лебот и ја пие чашата Господова. Оваа мисла се наоѓа во една од молитвите на Литургијата на светиот Василиј Велики. Толкувајќи го ова место (1. Кор. 11: 30), свети Јован Златоуст вели: „Мнозина во недоумица се прашуваат еден со друг: Од каде настануваат предвремените смртни случаи, од каде се долготрајните болести? Причината на многу од нив, вели тој (апостолот Павле), од овие ненадејни неволји се наоѓа во гревовите. Затоа, сета своја грижа христијаните и денес треба да ја насочат во правец на избегнување на гревовите. Здравјето на душата ќе дејствува тогаш и на здравјето на телото“.

Вековнотот искуство, значи, и праксата на Православната Црква не му дава за право на сфаќањето на архимандритот Петрониј Трбојевиќ и на оние свештеници кои, заради страв од зараза, бараат воведување од повеќе лаживчиња, или бришење на едната по причестувањето на секој верник и слично.

На крајот ќе укажам на еден случај, за кого сметам дека има место, како исклучок, да се постапи поинаку. Мислам, имено, дека треба да се земе предвид, дека постојат преосетливи луѓе, во поголема мера гадливи, кај кои лесно доаѓа до повраќање и на кои пастирот-духовник би требало на некој начин да им снисходи и да им го олесни пристапувањето кон светата Причест. Но и тоа би можело да се изведе без прибегнување кон некои вонредни мерки. Додека таквиот верник не закрепне и не ја совлада во себе оваа слабост, мислам дека би можело, како исклучок, да му се допушти да се причести на почетокот, или сосем на крајот, по делењето на антидорот, кога Путирот веќе е пренесен на Проскомидија и лаживчето по причестувањето веќе е истриено. На тој начин, нему би му се излегло во пресрет, колку што е можно, без непотребно покренување на прашања и внесување недоумица кај останатите верни.

+ Патријарх Српски Павле

 

Што треба да прави православниот христијанин пред причестувањето


Ако подготвени се причестуваме, можеме да се надеваме дека ќе добиеме прошка на гревовите, душевен мир и телесно здравје, а во идниот живот – Царство Небесно.

Како да се подготвиме за таа голема и страшна Тајна?

Пред сè, потребно е да имаме цврста вера дека светата Причест е востановена и ни е дадена од Самиот Спасител на Тајната вечера, пред Неговите страдања и крстната смрт. Несомнено верувај дека тој леб што го јадеш е самото Тело Христово, а вното што го пиеш е самата пресвета и скапоцена Крв Негова.

Кога се подготвуваш за светата Причест вдлабочи се во себе и провери си ја совеста со какви гревови си го наскрбил Господа. Потоа, ако имаш можност, побрзај кај свештеникот за да си ги исповедаш гревовите, со скрушено срце, и од него не сокривај ниту еден грев, зашто скриениот грев е двоен грев. За подготовката е особено важно да немаме непријателство со никого, туку да сме се смириле со сите и на сите од срце да сме им простиле. Непријателството и злобата ни ја прават светата Причест да ни биде за суд, за осудување и за вечна мака. Кога пристапуваме кон светата Причест, секогаш да си спомнуваме дака пристапуваме кон самиот Христос, нашиот Семилостив Создател и Искупител, но и Страшен Судија, и да стоиме со трепет во очекувањето на Неговиот Суд. Но, истовремено предај се со сета душа и срце на Неговата бескрајна милост и речи, заедно со благоразумниот разбојник: „Спомни си за мене, Господи, во Твоето Царство“.

Оној, кој се причестувам е должен да ги запази предвидените големи и еднодневни пости. Но, што е вистинскиот пост? За многумина тој е нејадење месо и друга мрсна храна (млеко, масло, јајца и сите продукти од животинско потекло). Навистина, таа храна во постите е забранета. Древните христијани за време на постот употребувале само најскромна растителна храна, и тоа во сосеми умерени количини. Пост е и недонајадувањето. Вистинскиот пост не се состои само во тоа да го смири телото, туку ида го воздигне духот, да ги заузда гревовните страсти и желби. Затоа, ако телесно постиме, а истовремено не се воздржуваме од зло, ако не го воздржуваме јазикот од лоши зборови, рацете и нозете од лоши дела, срцето од лоши чувства, тогаш нашиот пост ќе биде ништожен. Кога се подготвуваме за светата Причест, треба да земаме помалку храна, но пред сè, и неминовно е, да се откажеме од своите лоши навики и пороци, осудување, завист, злоба, празнословие, пијанство, а за сметка на тоа да ја зајакнеме и удвостручиме молитвата.

Откако си се удостоил да ја примиш светата Причест, побрзај да му заблагодариш на Бога од сето свое срце и од сета своја душа, зашто Он не те отфрлил, наспроти твојата недостојност. Заблагодари на Бога и моли се да ти ја направи душата одаја за Неговото пребивање заедно со Небесниот Отец и Пресветиот Дух. По причестувањето, потруди се да размислуваш за големината на оваа преславна Божја Тајна и не брзај да ги враќаш мислите кон твоите секојдневни занимања. Потруди се, макар малку, да го промениш својот живот, и тѕака да го задржиш подолго во себе си Божествениот Гостин. Внимателно следи си ги мислите, желбите и постапките, спомнувајќи си почесто дека си ветил да живееш според Божјите заповеди и обрнувај се кон Твојот Создател со умилна и срдечна молитва.

Блазе на тој човек, кој подготвен ја примил светата Причест и барем малку го поправил својот живот, зашто секоја промена кон добро ја привлекува кон нас благодатта на Светиот Дух. Но, колку несреќен ќе биде оној, кој по исповедта и светата Причест не се грижи да се воздржува од гревови! наместо очистување и прочка, врз неговата душа паѓа нов, страшен грев, зашто лесномислено и без големо внимание, како кон себе си, пристапил и кон светите Христови Тајни. Според учењето на светите Отци, тој се поистоветува со оние, кои Го распнале Христа Господа. Затоа, браќа и сестри, да се потрудиме постот и молитвите да не ни бидат напразни, а примањето на светата Причест за суд, или за осуда, туку за спасение на душите и телата. Амин!

Митрополит Преспанско-пелагониски Петар


Пред светата Чаша


Завршува Литургијата и причестникот е подготвен да се соедини со Христа. Се отвораат Царските двери.

„Со страв Божји и вера пристапете…“ – повикува ѓаконот. Вера и страв Божји – еве што е потребно да се запечати во срцето на секој, кој пристапува кон Чашата. Тука нема место за разговор и суета, туку за практична вера.

Кому од нас не му се случило да биде сведок на турканици пред светата Чаша! Луѓето ги туркаат другите, се трудат што порано да стигнат до светите Дарови, не внимаваат на советите од свештениците. А со недостојното однесување пред Чашата за миг можеме да го изгубиме усрдниот труд на постот.

За да не се случи тоа, секој причестник потребно е добро да ги знае и да ги исполнува правилата за пристапување кон светата Чаша, кои ги востановила Црквата. Еве ги тие:

– Пред Чашата треба да се направи појасен поклон. Ако има многу причестници, за да не им пречиш на тие околу тебе, поклони се предвреме.

– Кога ќе се отворат Царските двери, треба да се прекрстиш и да ги ставиш рацете крстовидно на градите, десната рака над левата, и со така сложени раце да се прекрстиш; заминувајќи од пред Чашата потребно е да не ги раздвојуваш рацете.

– Потребно е да се пристапува од десната страна на храмот а левата да се остави слободна.

– Најнапред се причестуваат служителите од олтарот, потоа монасите, децата, старците, мажите, па жените. Ако има потреба, направи им пат на ближните, во никој случај не туркајќи се.

– Жените пред причестувањето задолжително да го избришат карминот од усните.

– Пристапувајќи кон Чашата, гласно и разбирливо треба да се каже своето име. Откако ќе се примат светите Дарови, да се изџвакаат (ако има потреба од тоа) и веднаш да се проголтаат, а долниот крај на Чашата, кој го символизира Христовото ребро, треба да се целива.

– Не смееме да ја тргаме Чашата со рацете, ниту, пак, да се целива раката на свештеникот.

– Пред Чашата забрането е да се прекрстуваме! Местејќи ја раката за прекрстување во можност сме да го допреме свештеникот и да ги истуриме светите Дарови.

– Упатувајќи се кон масата земаме нафора и теплота (благословена вода – заб. прев.). Дури потоа можеме да ги целиваме иконите и да разговараме.

– Ако светите Дарови се разделуваат од неколку Чаши, можеме да ги примиме само од една. Причестувањето двапати во ист ден е смртен грев.

На денот на причестувањето не е дозволено да се паѓа на колена, со исклучок на поклоните на Велигденскиот пост при читањето на молитвите насветиот Ефрем Сирин, како и поклоните пред Христовата Плаштаница во Велика Сабота и коленоприклонетите молитви на Педесетница.

Доаѓајќи дома, пред сè, треба да ги прочитаме благодарствените молитви по светата Причест. Ако тие се читаат во храмот по завршувањето на службата, потребно е да ги ислушаме таму.

По причестувањето до следниот ден не е дозволено ништо да се плука, ниту, пак, да се исплакнува устата.

Оние кои се причестиле се должни да се чуваат од празни разговори, посебно од осудувања, а за да нема празни разговори, потребно е да се чита Евангелието, Исусовата молитва, акатисти, Светото Писмо…

* * *

Денот на причестувањето – тоа е посебен ден за христијанската душа, кога таа на посебен и таинствен начин се соединува со Христа. Како што говори преподобниот Никодим Светогорец:„Вистинските причестници по причестувањето секогаш се наоѓаат во чувствителна благодатна состојба. Тогаш срцето духовно Го вкусува Господа. Но, бидејќи ние телесно сме ограничени, окружени со надворешни дела и односи, во кои подолго време сме должни да земеме учество, тогаш, духовното вкусување на Господа, според разделувањето на нашето внимание и чувство, од ден на ден сè повеќе ослабува и се сокрива… Затоа ревнителите, чувствувајќи го неговото осиромашување, брзаат со сите сили повторно да го обноват, чувствувајќи, како повторно да Го вкусат Господа“.

Како што за прием на најпочитуваните гости целиот дом се чисти и се доведува во ред и сите секојдневни активности се оставаат, така и денот на причестувањето треба да се живее исто како и големите празници, посветувајќи го, колку што е можно повеќе, во осаменост, молитва, концентрираност и духовни поуки.

За тој ден отецот Валентин Амфитеатров им давал вакви совети на своите духовни чеда: „Во денот на причестувањето треба да се јаде умерено, да не се јаде месо, повеќе да се зборува за Господа, а за секојдневниот живот да не се зборува, зашто тоа е грешно. Никако не треба да се мисли или чувствува било што лошо“. Старецот, отец Алексиј Зосимовски, освен тоа, укажувал на неопходноста од посебно чување во првите часови по причестувањето: во тоа време непријателот на човечкиот род се труди на секаков начин да го натера човекот да ја оскверни светињата и таа да престане да го осветува човекот. Таа може да биде осквернета и со гледање, со невнимателни зборови, со слушање, со празно зборување, со осудување. Тој им заповедал на своите духовни чеда во денот на причестувањето најмногу од сè – да молчат.

Светиот преподобен Нил Сорски по причестувањето со светите Тајни имал обичај некое време да поминува во длабоко молчење и концентрираност во самиот себе, а и на други им го советувал ова, велејќи дека „потребно е во тишина и молчење да им се даде удобство на светите Тајни, за тие да дејствуваат спасително и исцелително на душата, која е болна од гревови“.

Како што советува старецот Аристоклиј: „Во денот на причестувањето во гости никако да не се оди – само да се чита Евангелието“.

Постои обичај, оние кои се причестиле во тој ден да не целиваат икони или раце на свештениците и да не прават појасни поклони. Треба да се напомене дека, исполнувањето на вакви обичаи, како на пример, да не се прават поклони во определените денови и да не се целиваат раце на свештениците во денот на причестувањето, не е грев.

За време на Педесетница (Духовден) според Уставот не е дозволено да се прават длабоки поклони. Сепак, старецот Алексиј Мечев вака зборувал од својата самочувствителност:„Понекогаш, гледајќи во иконата на Господа, се чувствуваш недостоен – па како тука да не направиш поклон? Еве јас, на пример, не можам да не се поклонам до земја, кога се пее ‘Да се поклониме на Отецот и Синот и Светиот Дух’“.

А некој друг христијанин, кога му приговориле дека „сега не треба да се поклонува до земја”, одговорил:“Тоа правило се однесува за вас, праведните, а не за такви грешници, каков што сум јас“.

 

Слово за бројаниците


Молитвата кажана со помош на бројаниците е еден од најстарите начини на молење, што посебно го негуваат православните монаси. Бројаниците имаат свое значење. Обично, тие се прават во црна боја, па на таков начин нè потсетуваат на сериозниот живот и постојаното покајание за нашите гревови. Тие се прават од чиста овча волна, што нè потсетува дека сме словесни (разумни) овци на Добриот Пастир, Господ Исус Христос, Кој, и Самиот како Јагне Господово пострада заради нас и нè избави од вечната смрт.

Бројаниците се прават со различен број на јазли. Така, најмалата е составена од 33 јазли, додека поголемите од 50, 100 или 300 јазли. Според едно старо предание, некој монах сакал да направи волнена бројаница за да би ги одбројувал своите молитви, но ѓаволот секогаш му ги одврзувал направените јазли. Еднаш му се јавил ангел Господов и го научил да плете јазли, што се состоеле од по седум исплетени крстови. Таквиот јазол е еден од најсложените во светот. Вака сплетената бројаница ѓаволот не можел да ја расплети.

КАКО ДА СЕ МОЛИМЕ СО ПОМОШ НА БРОЈАНИЦА?

Освен молитвите што се наоѓаат во молитвеникот и се читаат во одредено време од денот, Христовата Црква благословува верниците своите молитви да можат да ги дополнат или заменат со кратки молитви што почесто се повторуваат.

Како треба да ја започнеме нашата молитва? Собирајќи ги своите мисли од талкање, со левата рака ја држиме бројаницата, а со палецот и показалецот ја одбројуваме секоја кажана молитва со по еден јазол.

Највообичаена молитва која се кажува „на бројаница“ е таканаречената ИСУСОВА МОЛИТВА, која гласи: „ГОСПОДИ ИСУСЕ ХРИСТЕ, СИНЕ БОЖЈИ, ПОМИЛУЈ МЕ ГРЕШНИОТ!“, или во скратена форма: „ГОСПОДИ ИСУСЕ ХРИСТЕ, ПОМИЛУЈ МЕ!“.

ИСУСОВАТА МОЛИТВА е најважна молитва за секој христијанин. Таа, според црковните правила може да ги замени сите други молитви кои ги читаме дома. Затоа што е осветена со самото Христово име, таа во нашето срце внесува божествена благодат и неискажлив душевен мир, кога почесто ја повторуваме. Многу православни христијани толку многу навикнале на неа, така што постојано ја изговараат, па дури и кога спијат, зашто, кога човекот ќе навикне на неа, таа постанува механизам што се одвива слично како процесот на дишење. Најголемата сила на оваа молитва се состои во самото име на Исуса Христа, кое истерува од нашето срце секаков немир.

Освен Исусовата молитва, христијаните редовно се молат и на Пресвета Богородица и на светителите на следниов начин: „ПРЕСВЕТА БОГОРОДИЦЕ, СПАСИ МЕ ГРЕШНИОТ“ или „СВЕТИ (името на светителот), МОЛИ ГО БОГА ЗА МЕНЕ ГРЕШНИОТ“.

Со помош на бројаницата можеме да се молиме и за нашите ближни или својот народ, и тоа на следниов начин: На првиот јазол од бројаницата ги кажуваме следниве зборови: „ГОСПОДИ ИСУСЕ ХРИСТЕ ПОМИЛУЈ ГО (чедото, народот) СВОЈ (името или повеќе имиња од списокот)“, а на другите останати јазли не го спомнуваме името или имињата за кои се молиме, туку само велиме: „ГОСПОДИ ИСУСЕ ХРИСТЕ, ПОМИЛУЈ ГИ СПОМНАТИТЕ ТВОИ ЧЕДА!“.

Исто така можеме да се молиме и за нашите упокоени роднини и пријатели со следниве зборови: „ГОСПОДИ ИСУСЕ ХРИСТЕ, УПОКОЈ ГИ ДУШИТЕ НА УПОКОЕНИТЕ ТВОИ ЧЕДА (имињата)“ (ова на првиот јазол), а понатаму „ГОСПОДИ ИСУСЕ ХРИСТЕ, УПОКОЈ ГИ ДУШИТЕ НА СПОМНАТИТЕ ТВОИ ЧЕДА“.

Кога сме сами, добро би било да избереме тивко место каде што можеме во тишина да се молиме. Православниот христијанин најчесто се моли пред икона со запалено кандило. Може да се моли кога седи, или кога лежи, доколку телесно е уморен или болен. Пожелно е пред кажување на молитвата да се прекрстиме. На тој начин нашето внимание полесно се врзува за зборовите од молитвата. Меѓутоа, молитвата „на бројаница“ може да се кажува и на секое место и во секоја прилика: во автобус, воз, парк, чекална, па дури и во разговор, доколку активно не се учествува во истиот. Повеќето христијани пред спиење ја осенуваат својата постела со крсниот знак и легнуваат заедно со бројаницата, молејќи се тивко сè додека не заспијат. Наутро, кога ќе станат гледајќи ја до себе својата другарка, веднаш повторно Му се обраќаат на Својот Создател со молитва.

Многу е корисно наутро и навечер да се одвои одредено време за молитва. Светиот апостол Павле ни препорачува „да се молиме постојано“. Секако, кога сме во друштво не можеме да се молиме на ист начин како кога сме сами. Кога сме во друштво не треба да привлекуваме внимание со нашата молитва, туку внимателно, едноставно молчејќи, да ја изговараме молитвата следејќи ја со незабележително вртење на бројаницата. Молитвата во себе можеме многу лесно да ја кажуваме движејќи го јазикот при затворена уста и со мислите да ги следиме зборовите од молитвата. Накусо кажано, можеме да се молиме секогаш и на секое место, а за тоа да не знае никој освен Бог, на Кого Му се молиме. Секое привлекување внимание со нашето молење не е во духот на вистинската молитва. Молењето треба да се извршува во покајание и смирение, скромно и тивко, „во тајната одаја од срцето наше“.

Кога сме на молитва светите Отци забрануваат било какво мечтаење или замислување на слики. Нашето внимание треба да биде насочено во зборовите од молитвата. Тоа се постигнува со упорно вежбање, но и со бавно кажување на зборовите од молитвата, а не со брзање, со цел да се постигне одредениот број на молитви. Бог ја исполнува само онаа молитва, која е кажана со внимание и смирение. Сепак, потребното внимание тешко се постигнува, па затоа се препорачува молитвата да се кажува и во моменти кога сме расеани. Ваквиот начин го навикнува умот на постојана молитва. Постојаната молитва е слична на водните капки што непрекинато паѓаат на камен и прават длабнатина во истиот.

Бројаницата, во моментот кога не ја користиме, можеме да ја чуваме во џебот, а ако е мала – на раката. Не е убаво да привлекуваме внимание со бројаницата, а посебно не да се игра со прстите. ТАА СЛУЖИ ИСКЛУЧИВО ЗА МОЛИТВА, А НЕ ЗА ИГРАЊЕ ИЛИ УКРАС.

Кон бројаницата треба да имаме должно почитување. Монасите и монахињите, кои ги плетат бројаниците, се молат за време на работењето, и затоа тие се плод на молитвата.

Затоа, возљубени браќа и сестри, да се молиме на нашиот Спасител Господ Исус Христос и неговите светии за себе и за нашите ближни, та да добиеме благодат од Светиот Дух во овој краток земен живот и да се удостоиме со вечната награда на небесата. Господ секогаш е со нас, на секое место, и постојано нè учи дека Царството небесно е внатре во нас – во нашите срца. А тоа значи дека секогаш треба да бидеме со Него преку молитвата и останатите свети добродетели. Важно е да знаеме дали нашата молитва, поткрепена со подвизи, правејќи ги преку постот, милостињата и другите добри дела, му е мила на Бога. Многу е опасно да се занимаваме со молитва без почесто исповедување на своите гревови пред духовникот или парохискиот свештеник. Исто така, неопходно е смирение и трпение кон своите домашни и колегите на работа. Бог не ја прима секоја молитва, посебно не на човек чија совест е обременета со злопамтење и омраза кон ближниот. Господ нè учи најнапред да се измириме со својот брат, а потоа да Му принесеме жртва. Ако некој нè разгневил или ни направил некоја неправда, добро и убаво е пред почетокот на својата молитва да се помолиме со зборовите: „ГОСПОДИ ИСУСЕ ХРИСТЕ, ПОМИЛУЈ ГО ТВОЕТО ЧЕДО (името на оној кој ни згрешил) И МЕНЕ ГРЕШНИОТ!“. Навистина, не е возможно да се добие ни една христијанска особина без благодат од Бога, а неа ја добиваме првенствено преку молитвата. Затоа, МОЛИТВАТА Е ЦАРИЦА НА СÈ ШТО Е ДОБРО И КОРИСНО ЗА НАШАТА ДУША, а воедно, таа нè вознесува и соединува со Бога.

 

Слово за домашната слава


Домашната слава е една од карактеристичните одлики на православните христијани. Таа претставува свечена домашна прослава, која се дочекува еднаш во годината, и во неа учествуваат сите членови на семејството. Подготовките за домашната слава траат со денови, а некаде дури и со седмици.

Светителот кој се слави е заштитник на целиот дом и на сите негови членови, па заради тоа, тој е особено почитуван од семејството. Светителот не е само наш посредник и молитвеник пред Бога, туку претставува и жива врска со сите наши семејни претци уште од времето на примањето на христијанството, со кои нè поврзува во едно живо семејство, кое трае со стотици и илјадници години. Општо е прифатено мислењето дека православните македонци за домашна слава го слават оној светител, на чиј ден нашите претци го примиле светото Крштение и постанале православни христијани. Што добиваме ако славиме домашна слава? Сето она што го губиме, ако не славиме. Накусо, можеме да кажеме дека добиваме чувство на сигурност, чувство дека не сме случајна појава во овој свет, туку дека имаме свои корени во нашите предци. Во нашиот светител, кој го славиме, добиваме сигурен заштитник и молитвеник пред Бога. Во него стекнуваме верен патеводител и учител како треба да живееме во овој свет, за да можеме да го достигнеме своето човечко назначување и да постигнеме душевно спасение и обожување преку соединувањето со нашиот Бог. Според тоа, светителот најубаво се прославува ако се огледаме на неговиот живот и ако се трудиме да го подражаваме во неговите добродетели, со кои и тој на Бога угодил. Сето тоа, и уште многу други неизмерни духовни богатства добиваме, ако нашето прославување на домашната слава биде како што треба. А треба да биде онака како што светата Црква пропишала и како што нашите предци практикувале. Значи, за да ја прославиме правилно својата домашна слава, што е потребно да направиме?

Приготвувањето на славскиот леб (просфората, колачот), најпрво треба да започне со Божји благослов, со прекрстување на домаќинката и молитва кон Бога. Славскиот леб се замесува од чисто пченично брашно, квасец, сол и малку света вода, без никакви други додатоци (млеко, јајца и сл.), зашто тоа треба да биде нашиот насушен леб, кој сме го добиле од Бога, и Кому истиот Му го принесуваме како жртва во слава и чест на нашиот светител.

Освен славскиот леб, за славата се подготвува и славска пченица. Пченицата треба да биде варена, а многу грешат оние верници, кои за своја домашна слава ги имаат свети пророк Илија и свети Архангел Михаил и сметаат дека тие се живи, па за нив не треба да се вари пченица. Ова размислување е плод на длабокото непознавање на значењето и смислата на славската пченица. Смислата на подготвувањето на оваа пченица не е иста со онаа кога подготвуваме пченица за покој на починатите. Славската пченица се принесува во Божја слава и чест и во чест на светителот кој се прославува, а никако не за покој на душата на светителот. Според тоа, задолжително треба да се подготви славска пченица за било кој светител, и тоа варена, а не жива.

Освен славскиот леб и пченица, домаќините се должни на масата да постават чаша со црвено вино, свеќа (по можност восочна) и кадилниче со приготвен жар или брикета.

На денот на славата, во домот на домаќините со особена радост се пречекуваат гостите: роднините, пријателите, но и секој патник-намерник, зашто тој ден вратите на куќата не треба за никого да бидат затворени. За гостите се подготвува традиционална славска трпеза: спроти славата – вечера, а на денот на славата – ручек. Ако славата е во ден кога се пости (среда или петок), или во повеќедневни пости, трпезата задолжително треба да се состои од посни јадења. За жал, во последно време сè поголем е бројот на оние семејства, кои, за да им угодат на гостите и за што подобро да ги „пречекаат“ и „нагостат“, го нарушуваат свештениот поредок на Црквата. Но, на таков начин, тие семејства во суштина не слават слава, туку слават гозби, со кои се исмејуваат и на Бога и на самиот светител. На таквите семејства им препорачуваме дека е подобро да не слават, зашто, ако цел на нивното славење е гозбата, тогаш гозбата можат да ја подготвуваат во било кое време од годината, кога црковниот поредок не се нарушува.

Постојат и други неубави и нехристијански обичаи кои се практикуваат на денот на славата. Наместо за време на јадењето да се водат христијански разговори со поучни теми, од кои разговори и присутните деца ќе научат по нешто, се водат празни разговори, оговарања на нашите ближни, пријатели, соседи, роднини… Честопати се случува да се употребуваат и непристојни и вулгарни зборови, со кои се нарушува светоста на денот. Да не говориме за прекумерната употреба на алкохол, што доведува и до пцуење, пеење безобразни песни, надвикување, а понекогаш таквата разулавена атмосфера може да заврши и со кавги, расправии и тепање.

Ако Црквата на сите свои верни чеда им укажува на потребата дека во секој дом треба да има домашен иконостас, каде што ќе свети запалено кандилце пред иконата на светителот кој го славиме, тогаш, не приличи пред иконата да се изговараат непристојни зборови за време на јадењето, а уште помалку да се пушат цигари, зашто иконите се осветени предмети пред кои треба да се однесуваме со должна почит.

Секое семејство, кое има одреден светител за своја домашна слава, потребно е барем еднаш во животот да го прочита неговото житие, а на денот на славата со должна почит да се потсетува на неговите животни подвизи со кои тој се прославил пред Бога. Исто така, постарите членови во семејството, треба да им укажат на помладите, дека на тој ден треба сите да застанат пред иконата на светителот и тука да се помолат за сите добрини кои Бог, по молитвите на нивниот домашен заштитник, им ги пратил во текот на минатата година, но и да се помолат за заштита и за наредната година, па наредната слава да ја дочекаат во уште поблагодетна состојба. Родителите задолжително на своите деца да им ја објаснат суштината на празникот, да им го прераскажат житието на светителот и молитвено да се обратат кон него.

На денот на славата, кога се слави споменот на светителот, целото семејство утрото треба да ја посети црквата и да присуствува на светата богослужба и истата внимателно целата да ја слуша. Не е убаво само да се влезе во црквата, да се запалат свеќи и веднаш да се излезе. На богослужба се присуствува цело време, сè до нејзиното завршување. Убаво е кога целото семејство на овој ден, преку претходна подготовка, ќе се причести со светите Тајни, па на таков начин прославувањето на домашната слава ќе добие вистинско значење и смисла.

Погрешен обичај е, кога во текот на годината ќе почине некој наш ближен, па семејството одлучува таа година, или неколку наредни години, да не го прережува славскиот леб. Овој обичај нема никакво оправдување. Славскиот леб задолжително треба да се пререже и во оние домови, во кои некој од семејството починал, а потоа задолжително треба да се освети и вода. Во такви прилики не е убаво да се прават гозби и да се собираат гости, иако семејството во молитвен спомен и на светителот и на починатите може да се собере на заедничка трпеза и најскромно да ја одбележи домашната слава.

Мир на Вас и радост во Господа!

 

Сведоци на Христовата љубов

,,И пристигна во Гадаринскиот крај, спроти Галилеја.

А кога излезе Он на суво, Го сретна еден човек од градот, кој имаше бесови од многу години, и не облекуваше алишта, и не живееше дома, туку по гробовите.

Кога Го виде Исуса, извика и падна пред Него, и гласно рече: „Што имаш со мене, Ти, Исусе, Сине на Севишниот Бог? Ти се молам, не мачи ме!”

Зашто Исус му беше заповедал на нечистиот дух да излезе од човекот; оти долго време го мачеше, и беше во окови, и со вериги го врзуваа, чувајќи го; но тој ги раскинуваше оковите и бесот го тераше да оди во пусти места.

А Исус го праша, велејќи: „Како ти е името?” Тој одговори: „Легион”, зашто многу бесови беа влегле во него.

И Го молеа Исуса да не им наредува да одат во бездната.

А таму, по ридот, пасеа многу свињи; па Го молеа да им позволи да влезат во нив. И им позволи.

И откако излегоа бесовите од човекот, влегоа во свињите; и се гргнаа свињите низ стрмнината и се издавија во езерото.

Свињарите, кога видоа што се случи, избегаа и раскажаа по градот и околината.

И излегоа да видат што станало; па кога дојдоа кај Исуса, го најдоа човекот, од кого беа излегле нечистите духови, како седи пред нозете Исусови, облечен и со здрав разум; и се уплашија.

А оние, што беа виделе, им кажаа како се исцели бесниот човек.’’ (Евангелие според Лука 8:26-36)

Секој човек кој дошол во контакт со Христовото Евангелие не може, а да не ја забележи длабочината на Евангелието, неговата мудрост и неговата употребливост и денес. Иако оваа случка запишана од евангелистот Лука ни изгледа далечна и некорисна за 21виот век, сепак и овој дел од Божјото Евангелие во себе носи поука и помош и за нас- модерните христијани.

Бесомачниот човек, како што кажува Евангелието, со години бил опседнат со демони и не живеел дома, туку живеел по гробовите и се шетал гол. Неговите блиски го врзувале во окови и вериги, го чувале, но тој ги раскинувал оковите и повторно одел по пустите места. Можеме да ја замислиме неговата мака и маката на неговите ближни.

Но, луѓето се мачеле и се мачат во сите времиња. Зар денес, во 21виот век, нема луѓе кои бегаат во пусти места, кои бегаат онаму кадешто е се’ мртво? Зар денес не е општествено прифатливо кога луѓето одат на мртви места и се дружат со ,,мртви’’ луѓе? Денес во модерните времиња човекот уште повеќе оди по таквите мртви и пусти места- можеби не на гробиштата, но недоличните места, стриптиз баровите, казината, јавните куќи, куќите и парковите во кои се конзумира дрога... едноставно се преполни! Зар денес ближните на оние кои се опседнати со гревот не се мачат да ги спречат своите сакани да не си ги уништуваат животите? Колкумина денес се мачат со својот грев и со својата зависност? Колкумина денес не се ни свесни за својот грев и за идолизацијата на истиот? Колку срца човечки денес се пусти и мртви?

Кога Господ се приближи до бесомачниот човек- веднаш го исцели. Исус им заповеда и бесовите го напуштија страдалникот. Веднаш потоа тој седна до Исуса, облечен и смирен, со здрав разум. Целото село слушнало за оваа случка и дошле да го видат тоа чудо, а бесомачниот станал сведок за Христа и за Неговата љубов кон грешникот и Неговата сила над сето создание.

Истото се случува и денес, драги браќа и сестри. Многумина страдалници, обременети од јаремот на гревот кои скитаат низ светот по пусти места со мртви срца Го наоѓаат Христа Кој веднаш ги исцелува и им дарува нов живот. Во нив и преку нив се случуваат чуда и тие стануваат сведоци на Христос, Синот Божји и докази за Неговата љубов и Неговата сила.

(Христијански портал)

 

Умртвете ги пороците

,,Затоа умртвете ги своите земни членови, односно пороците: блудството, нечистотата, сласта, лошата желба, лакомството, кое е идолопоклонство! Поради тие пороци иде гневот Божји врз синовите на непослушноста, меѓу кои некогаш се движевте и вие, кога живеевте го тие пороци.’’

Сум запознал луѓе кои се робови на своите пороци. Велат дека не можат без нив. И спремни се се’ да сторат за својот ,,господар’’- својот порок.

Апостолот Павле пишувајќи им на христијаните од Колос за нивниот нов живот во Христа ги потсетува дека сега тие (и ние) треба да го бараат својот живот исклучиво кај Христа. Го повикува да размислуваат за небесното, а не за земното и да ,,умрат’’ за овој свет а да живеат за Бога. Следствено на тоа, ги повикува да ги умртват своите пороци: блудството, нечистотата, сласта, лошата желба и лакомството. Се разбира, ова не е целосно исцрпна листа на сите пороци кои ги имаат луѓето, но се репрезент на срцето кое го љуби гревот и умот кој е помрачен од гревот.

Апостолот не’ повикува да ги умртвиме нашите пороци. Знаете, можете да умртвите само нешто што е живо. Значи, нашите пороци се живи! Тие војуваат против нашите души и затоа неопходно е да ги умртвиме- или тие ќе не’ умртват нас. Пороците наши се окови наши- тие не’ држат цврсто прилепени за земјата и не ни даваат да погледнеме угоре, кон небесата, кон Бога. Затоа најпрвин мораме да ги умртвиме пороците кои војуваат против нашите души, да ги исечеме оковите кои не’ држат на оваа земја. Само така, ослободени од внатрешните непријатели ќе бидеме слободни да се вивнеме во духовните височини. Но, се’ додека нашите тела треперат од љубовта кон пороците да не очекуваме дека ќе го бараме и ќе размислуваме за ,,она што е горе, каде што Христос седи оддесно на Бога’’ и дека ќе успееме да ја исполниме апостолската заповед: ,,мислете за небесното, а не за земното.’’ Како што само нивата чиста од коров и трње може да биде плодна, така и душата чиста од пороците може да биде плодна за Господа.

На прво место апостолот пишува да го умртвиме блудот. Срцето кое гори за блуд е ладно за Христа. И знаеме колкумина го губат разумот кога станува збор за блудничките желби. А заедно со губењето на разумот- губат и се’ останато. Блудната страст го турка човекот во провалија. Господари над неговиот разум и тело и превзема целосна контрола над неговиот живот. Знаеме колку семејства се уништени заради блуд. Знаеме колку животи се упропастени поради желбата за блуд. И знаеме колку абортуси се случиле- токму заради незаузданите блуднички страсти. Апостолот не ја забранува сексуалната активност меѓу брачните партнери, туку зборува против прељубата, вонбрачниот секс и падот во замката на блудната страст. Но, опседнатоста со сексуалната желба (дури и во брак) може да доведе до блудна страст- тогаш брачниот партнер се гледа како на објект кој постои само за ги задоволи телесните страсти. Блудот, во брак или не, го заробува умот и срцето и телото и не му дава на човекот да размислува за Бога. Затоа, најпрвин повикани сме да расчистиме со блудот. Молитвата и постот се ефективни инструменти во умртвувањето на блудот.

Потоа, апостолот не’ повикува да ја умртвиме нечистотата. Духовната нечистота е производ на секој грев. Сторениот грев ја ,,загадува’’ душата. Како отров гревот не’ загадува, не’ убива; а ние не сме ни свесни за тоа. Затоа апостолот не’ повикува да се отстраниме од секој грев и на тој начин од нас да ја отстраниме секоја нечистота, за пред Бога да се претставиме како свети и непорочни.

Трето, апостолот не’ повикува да ја умртвиме сласта. Што е сласт? Сласт е заљубеност во сопствените гревови, во сопствените пороци. Сите имаме некои омилени гревови. Можеби и знаеме дека тоа што го правиме е погрешно, но истовремено се гордееме со тоа. Некои луѓе знаат дека она што го прават неминовно ќе ги однесе во пеколот, но сепак одбиваат да се покајат. Едноставно, се вљубиле во својот грев и ќе се откажат од животот вечен, но не и од својот омилен грев. Секојдневен пример ни се пушачите- нема пушач кој не знае дека пушењето е штетно, но сепак и покрај свесноста дека цигарите му штетат на здравјето- многумина не се откажуваат од својата слатка навика. Меѓу гревот и животот- секогаш да го избираме животот. И колку и да ни е мил некој грев, помил нека ни биде Христос. Тоа е суштината на повикот за умртвување на сласта.

Понатаму, апостолот бара од нас да ја умртвиме лошата желба. Лошата желба е желбата да се живее за себе, да се живее на свој начин. Тоа е желбата да се отфрли Божјиот начин на живеење и да се прифати грешниот начин на живеење. Наједноставно кажано, лошата желба е желба да се живее во грев, без Бога. Не станува овде збор за навика да се живее во грев или немоќ да се живее во светост, туку за свесна волја. Слично како сласта лошата желба е љубов кон гревот, но не само кон еден омилен грев, туку кон целосно грешен живот. Тоа е свесно одбивање да се живее по Божјата волја. Но, да собереме сили и да се молиме како Христос: ,,Но нека не биде Мојата волја, туку Твојата!’’

Последно, апостолот не’ повикува да го умртвиме ,,лакомството, кое е идолопоклонство’’. Лакомството е обожување на овој свет. На некои луѓе стомакот им е ,,бог’’. Тие размислуваат само за тоа што ќе јадат и што ќе пијат, што ќе облечат и колку пари ќе заработат. Со тоа тие не се разликуваат многу од животните. Но, освен лакомството по храна, пијалоци, облека и пари има и една друга лакомост: лакомост по знаење, филозофија, култура, идеи, дури и теологија... Заедничко и за материјалната и за духовната лакомост е тоа што местото на Бога му е препуштено на нешто или на некого. Така, лакомството станува идолопоклонство. Лакомите стануваат идолопоклоници затоа што си создаваат друг ,,бог’’ различен од Вистинскиот Бог.

Лек против сите овие пороци е верата во Бога. Верата и надежта во Него и во Неговата љубов изразена на крстот Голготски се сигурно прибежиште од световните страсти. Само кај Него ќе најдеме сила и желба да се откажеме од секој порок. Нека нашите молитви од сега па натаму не бидат посветени само на тоа да бараме од Бога ,,нешто’’ (да положиме испит, да најдеме работа, да заработиме пари, да се оздравиме итн.) туку да најдеме сила да Го молиме Бога да не’ очисти од страстите кои војуваат против нашите души и кои не’ поробуваат до толку во овој свет што ние веќе немаме ни желба да ги подигнеме очите угоре, кон Бога.

 

Можеме ли да ги победиме нашите страсти?

„...Секое утро почнуваме од почеток. Ние одлучуваме дека од сега, па натаму, нема да им подлегнуваме на нашите страсти. Во ред. Но, со ова страстите ниту се воопштени, ниту избркани и нема да нѐ напуштат кога ќе им го заповедаме тоа. За да нѐ остават, ние мораме да водиме страшна борба. Тоа може да се постигне тогаш кога Божјата благодат ќе победи, а не човекот. Страстите се надвор од нашата човечка природа. Не можеме да ги дофатиме, ниту можеме да ги контролираме. Само благодатта може да ги протера и да ги привлече добродетелите. Кога? Тогаш кога ќе покажеме упорност.

Кога ќе одлучиме и сакаме да бидеме спасени, ние се бориме за да се ослободиме од нашите страсти и вистински сакаме благодатта на Светиот Дух да живее во нас и да ни покаже што да правиме. Нашиот Исус рекол: „Барајте го најнапред небесното Царство, а сето останато ќе ви биде дадено“. Ако одиме по правиот пат ќе постигнеме повеќе отколку што мислиме. Значи, мора да истраеме, дури и ако сме пробале илјада пати и не ни успеало. Не треба да мислите дека нешто не е како што треба. Ниту ние сме ги смениле нашите намери, ниту Бог се променил, а очигледно нити ѓаволот. Зборовите „барајте и ќе ви се даде“ се генијални. Ако сме прашале, ќе ни се одговори; ако сме барале, ќе најдеме; ако сме тропнале, ќе ни биде отворено. Дали е можно Сонцето да не изгрее од исток? Дали е можно, за нас слабите, да не паднеме?“

Старец Јосиф Ватопедски

*********************************

Што е тоа божја промисла?

Тоа е едно од основните Божји својства – да гледа сè што постои, што постоело и што ќе постои во иднина и поседува семоќна грижа за зачувување на созданието и разумно управување со настаните кои таа ги остварува.
Свети Јован Дамаскин за ова го вели следново: Промислата е Божја волја, која содржи сè и со сè разумно управува.
Она што нам ни се чини случајно, всушност се случува по Божја волја.
Доколку разгледуваме било какви настани и појави, не проникнувајќи до нивните причини и последици, тогаш многу нешта ни се чинат случајни.
Доколку гледаме на нив од витинската гледна точка, односно доколку судиме за појавите по Божја Промисла, ќе видиме дека во светот нема ништо случајно, што се случува без Божја волја и Промисла.
Божјата Промисла (Божјата грижа) е безгранична и опфаќа се што можеме да замислиме. Семоќниот Бог во еден миг продира и ги гледа сите места: висината на небото и ширината на земјата, длабочината на морето и незнајните места во подземјето.
Во сите дела на Божјото управување прекрасно свети Неговата Промисла и грижа, која не само што се остварува на својата творба, туку и е својствена нејзе и пребива во неа.
Ние слепите, мислиме дека многу работи се случуваат по слепа случајност, тогаш кога сè без исклучок се случува според предвечната Божја Промисла и Неговата добра волја.
Августин точно рекол:
Сè она што несфаќајќи сметаме дека се случува случајно, неразумно и без било каква Божја Промисла, всушност се случува по Божјо уредување.
Да го објасниме тоа преку следниот пример: Сопственикот ги праќа двајцата слуги на едно исто место, ама по различни патишта, не кажувајќи му за тоа ни на едниот ни на другиот.
Нивната средба на тоа место е СЛУЧАЈНА во однос на нив самите, тие не знаеле дека ќе се сретнат, но не е случајна во однос на нивниот сопственик.
Така сиромавиот пронаоѓа закопано богатство случајно, но за Бог, кој сакал богатството да биде таму закопано, за да може сиромавиот да го пронајде и да се збогати – тоа веќе не е случајност, туку Божја, татковска Промисла, со која се збогатува сиромавиот.
Кај Бог нема случајност. Често се залажуваме нарекувајќи го случајно она, во кое се открива највозвишената Божја Премудрост и Промисла.
Често пати Бог, мудро промислувајќи за нас, нè води по макотрпни, едвај проодни, животни патишта, но Он добро знае по кои патишта нè води во Своите рајски градини.
Зошто да насочуваме тажни пискоти против најмудриот и многу сигурен Патеводител во нашиот живот?
Зошто, доколку одиме по патот што Бог ни го одредил, да велиме: „Каде нè водиш?
Изгледа одамна сме застраниле од вистинскиот пат“.
– „Не тагувај, пријателе мој! – таинствено ни говори Бог: Само верувај Ми. Ќе те однесам среќно и нема да зажалиш кога ќе го завршиш патувањето“.
Така секој од нас го следи Божјата Промисла на животниот пат од денот на раѓање до денот на влегување во вечен живот, само доколку останеме верни на Божјото раководство, на кое нам нашиот Спасител ни укажа во Своето Свето Евангелие....“

Свети Јован Тобољски

 

Духовден или Задушница?

За жал во нашата македонска фолклорна квази-религија доаѓа до мешање на поимите, та народот ги поистоветува паганскиот обичај наречен Задушница и христијанскиот празник Духовден.

Старите пагани раздавале храна за своите починати, со верба дека храната дадена на овој свет ќе му се најде на починатиот на оној свет. Духовден, пак, е денот роденден на Црквата, денот во кој Светиот Дух се симна на апостолите 50 дена по воскресението. На Духовден се случи симнувањето на Светиот Дух, токму според Христовото ветување и оттогаш Црквата ја започна својата мисија.

Значи, Духовден е чист христијански празник кој претставува роденден на Црквата. На Духовден верните треба да се потсетат на своето спасение.

Нашиот народ ги помешал овие два поими, голем дел од нив ги поврзуваат Духовден со ,,духови’’, па така мислат дека духовите на умрените стануваат од гробовите на овој ден и шетаат низ гробиштата. Веројатно затоа и им оставаат храна—во случај да се гладни да имаат што да си каснат. Секој кој ја прочитал Библијата знае колку е ова неточно и небиблиско верување.

Понекогаш Задушница се претвора во некој вид прослава на гробишта. Следнава изјава ја најдов некаде на интернетов: ,, Гледав како на гробишта се носат и касетофони, па откако во текот на ноќта ќе се испијат повеќе чашки ракија, се пушта и гласна музика, па некој што е поднапиен почнува да пее.’’ Комуналните претпријатија имаат големи проблеми со сметот, според зборовите еден од директорите: ,,Ни се случувало по секој празник да ангажираме и по седумдесетина камиони за да го соберат сето она што е оставено на гробиштата во тие денови.’’ И секој здраворазумен човек може да ја види излишноста на прославата на Задушницата. Та зар сме ние пагани? Та зар ние веруваме дека мртвите стануваат и јадат?

Но, ете, обичаите се такви и ние не гаиме надежи дека традицијата во скоро време ќе се промени. И оваа и наредната година и годините кои следат народот ќе си лежи во незнаење и ќе остава храна на гробиштата. Притоа да нагласиме дека голем дел од ,,раздавачите’’ воопшто не веруваат во некаков задгробен живот. Ним ,,Ете така останало’’ им е најсилниот аргумент како би го образложиле она кое не можат разумно да го сфатат.

 

Во насловот потребно е да се прецизира дека се работи за: православна ризница.
Да не испадне некои да бараат бадијала некоја друга ризница низ темава.

 

Па нека пишуваат и другите.

 

Слободно модераторот нека додаде Православна.

 

Кој е твојот ,,бог'' ?

16. И ете, еден човек, кога пристапи до Него, Му рече: „Учителе добар, какво добро треба да направам за да имам живот вечен?”

17. А Он му одговори: „Зошто Ме наречуваш добар? Никој не е добар освен единиот Бог. А ако сакаш да влезеш во животот, пази ги заповедите.”

18. Тој Му рече: „Кои?” А Исус одговори: „Не убивај, не прељубодејствувај, не кради, не сведочи лажно;

19. почитувај ги татка си и мајка си; сакај ги ближните свои како себеси!”

20. Младиот човек Му рече: „Сето тоа сум го запазил од младини; што ми е уште потребно?”

21. Исус му кажа: „Ако сакаш да бидеш совршен, оди, продај го имотот свој и раздели го на сиромаси, и ќе имаш сокровиште на небото; па дојди и врви по Мене!”

22. Штом ги чу младиот човек тие зборови, си отиде нажален, оти имаше голем имот.

23. А Исус им рече на учениците Свои: „Вистина, ви велам, богат мачно ќе влезе во царството небесно;

24. и уште ви велам: полесно ѝ е на камилата да мине низ иглени уши, отколку на богатиот да влезе во царството Божјо.”

25. Кога го чуја тоа учениците, многу се зачудија и рекоа: „Тогаш кој може да се спаси?”

26. А Исус, кога погледна на нив, им рече: „За луѓето тоа не е можно, но за Бога сè е можно.”

Ете еден ден еден богат млад човек со искрена желба за спасение дојде кај Добриот Учител. ,,Што да направам за да бидам спасен?’’- праша богатиот. За разлика од сите оние кои доаѓаа да Го искушуваат Исуса, овој човек дојде со искрена желба да знае.
Тој не дојде со сомнеж при Исуса, туку уште на почетокот го призна како ,,Учителе добар...’’ Со ова тој Му го призна авторитетот на Исус. Во неговите очи Исус беше добриот Учител и Неговиот збор беше почитуван. Овој млад човек не се сомневаше во авторитетот на Исус да даде одговор на духовно прашање.
Значи ова не беше само теолошко прашање кое се дискутира на некоја академија, зашто богатиот не праша во теоретска форма ,,Кој е патот до спасението?’’, туку ,,Какво добро треба да направам за да имам живот вечен?’’ Многумина и денес сосема искрено и со вера во Христовиот авторитет сакаат да го знаат одговорот на ова прашање и тие самите прашуваат ,,Што да направам за да бидам спасен?’’
Сепак и покрај неговата искреност и вера во Христовиот авторитет, младиот човек откако го доби одговорот си отиде нажален. Тој си отиде без да се расправа со Исуса, без да Му противречи, без да го отфрли Неговиот одговор.
Зар не е тоа сликата на многумина од нас денеска? Доаѓаме кај Христа со желба за спасение. Не се сомневаме во Неговата мудрост и врховен авторитет. Не се сомневаме во вечниот живот. Знаеме дека Тој е добар и дека е Учител. Како и младиот богат човек и ние чувствуваме дека нешто ни недостига за спасение. И веруваме дека она што Тој ќе ни го каже е вистинито. Почетничката ревност во нас е спремна се’ да направи за Него. Но, како и младиот богат човек така и ние заминуваме нажалени. Не можеме да го поднесеме Неговиот одговор. Не сакаме да ги исполниме Неговите барања.
Младиот богат човек од евангелието се нажали затоа што имаше големо богатство кое Исус побара да го продаде и да го раздели на сиромасите, па така да дојде и да Го следи Него. Веројатно ако Исус побараше од него да работи макотрпно за доброто на сиромасите- тој ќе го направеше тоа. Ако му речеше да дава одреден процент од она што го има- тој и тоа ќе го стореше. Ако му речеше да го измачува своето тело со тешки постови и молитви, да се чува од сите страсти на овој свет- тој и тоа ќе го надминеше. Но, Исус го допре токму во оној дел кој е најболен за него- неговиот мал ,,бог’’, неговиот идол, сето негово богатство. Џабе ќе беше ако младиот човек направеше било што друго за своето спасение ако останеше да му се поклонува на своето богатство. Целиот негов живот беше базиран на неговото богатство. Неговите достигнувања, неговиот социјален статус, неговата иднина (но и сегашност и минато), неговата сигурност... сиот негов живот беше неговото богатство. И ако тој се откажеше од своето богатство- всушност се откажал од самиот себеси. Затоа тоа беше премногу за него.
Кога доаѓаме кај Христа и ние го имаме истиот став. Спремни сме да дадеме дел од нас. Ќе направиме некаков компромис, ќе промениме некои нешта за да се чувствуваме малку подуховни. И ќе даваме ситни пари на сиромасите и ќе се молиме долго и ќе постиме макотрпно и ќе го промениме своето однесување и зборови. Но, кога ќе дојде ред од нас самите да се откажеме- е тогаш првиот инстинкт е да се откажеме од Христа а да си останеме верни на себе.
Бог не беше господар на младиот богат човек. Младиот богат човек не го поседуваше своето богатство, туку неговото богатство го поседуваше него. Тој беше идолопоклоник и роб на своето богатство. Тој беше роб на самиот себе. Неговото богатство беше негов господар и затоа Господ Бог не можеше да биде Негов Господар. Неговата душа припаѓаше на Мамона. Оние кои се вљубени во златото ќе прифатат да носат и окови на рацете, само доколку оковите се златни- ќе рече светиот Василиј Велики.
Кои се нашите идоли? Кои се твоите идоли? Кој е твојот господар? Дали Господ Бог е твојот Господ или имаш некој друг ,,бог’’- парите, богатството, дипломата, автомобилот, храната, чоколадото, физичкиот изглед, фејсбук и твитер, пријателите, девојката/момчето, домот, семејството, коцката, спортот и обложувањето, алкохолот, дрогата...? Некои имаат повеќе господари истовремено. На некои, пак, сево ова горенаведено заедно им е господар. И така робови на своите господари, робови на своите страсти и робови на самите себе- тие немаат ни време ни желба за вистинскиот Господ. За да го задоволат своето чувство на побожност ќе направат некоја мала отстапка, ќе жртвуваат нешто кое воопшто не им е важно. И тогаш се чувствуваат духовно.
Но, Христос од младиот богат човек не бараше површински отстапки. Не му заповеда нешто што би било ,,ситница’’ за него (на пример да ја снабдува со храна јавната кујна). Тој удри во самата срж на проблемот- побара расчистување со богот на човекот. ,,Ако сакаш да бидеш совршен, оди, продај го имотот свој и раздели го на сиромаси, и ќе имаш сокровиште на небото; па дојди и врви по Мене!’’- беа Христовите зборови.
Младиот богат човек не можеше да се откаже од своето големо богатство. Но, што е тоа од кое не можеш да се откажеш заради Христа? Што е тоа кое те држи далеку од Него? Во што ја полагаш својата надеж и радост? Во што се состои твојот идентитет?
Христос и нас денес не’ повикува: „Ако некој сака да врви по Мене, нека се одрече од себе, да го земе својот крст и да оди по Мене; зашто, кој сака да ја спаси душата своја, ќе ја загуби; а кој ќе ја загуби својата душа заради Мене, ќе ја најде: оти каква полза е за човека, ако го придобие целиот свет, а на душата своја ѝ напакости? Или каков откуп ќе даде човек за својата душа?’’ Повеќемината сега како и младиот богат човек ќе го свртат погледот свој настрана нажалени и ќе Го одбијат Христовиот повик. Знаеме дека Христовите зборови имаат авторитет, знаеме дека Тој е добар и знаеме дека нешто длабинско ни недостига за спасение. Сепак се нажалуваме и се откажуваме од Христа зашто откажувањето од самиот себе е тежок повик, најтежок всушност. Но, како што заклучи Христос ,, за Бога сè е можно”- молете од Него и ќе ви даде ослободување од овоземното, ќе го раскине вашето ропство кон вашиот ,,бог’’ (кој и да е тој) и ќе ви подари благодат при тешкиот подвиг на откажувањето од себеси.

 

Што да правиме со гревот?

Иако сите сме свесни за тоа што е лошо, а што е добро сепак нашата природна инклинација не’ води кон првото. Второто ни доаѓа некако тешко и мачно. И иако и разумот и чувствата не’ учат на тоа дека гревот е спротивност на Божјиот образец, сепак си ги сакаме нашите гревови.
Најчесто гревот не се признава. Не сакаме да се соочиме со вистината дека сме направиле нешто погрешно. Не знаеме како да реагираме по тоа прашање. Не знаеме што да правиме со гревот и со себе како грешници. Откако човек ќе направи грев, првиот одбранбен механизам е негацијата на гревот. Иако длабоко во себе знаеме дека сме згрешиле, сепак нашата совест вешто одбегнува да се соочи со вината. Така, чувството на вина го ставаме ,,под тепих’’ и се обидуваме да не размислуваме за тоа. Тоа ни изгледа за најбезболно. Сакаме да заборавиме дека сме направиле такво одвратно нешто. Но, понекогаш тоа е невозможно. Гревот има свои последици и колку и да сакаме да го игнорираме фактот дека ние сме виновни- сепак не ни успева. Можеби ќе успееме пред другите да скриеме, но нашата совест ќе го извади гревот на површина. Тогаш веќе гревот не може да се игнорира, та човек мора да се соочи со својата грешка.
Но овде има еден друг одбранбен механизам! Всушност ова е феномен. Значи првиот одбранбен механизам е да го негираме гревот. Вториот одбранбен механизам е релативизација на гревот. ,,Сите прават така’’ е еден од најчестите изговори. Се обидуваме да најдеме луѓе со кои сме еднакви во гревот. Слушаме озборувања и некако се чувствуваме полесно. ,,Па не сум само јас’’ и ,,Ехеее луѓето прават толку многу полоши работи од мојата грешка...’’- се тешиме. Истовремено релативизацијата на гревот преминува нова фаза. Гревот веќе не се нарекува ,,грев’’. Си наоѓаме други термини со кои ја релативизираме вистината. Така гревот станува навика, склоност, слабост, карактер. За нашите гревови честопати го обвинуваме општеството, семејството, генетиката, случајноста... На крајот гревот станува вообичаен начин на живот. Едноставно ,,таков е светот.’’- се лаже грешникот во неговиот обид да заборави или барем некако да се оправда.
Чувството на вина е всушност душевна болка. И како и физичката болка, така и душевната е во суштина добра. Физичката болка има функција да нѐ предупреди на посериозни проблеми. Замислете да не сме чувствувале физичка болка- како ли ќе знаевме дека не треба да се допираме до вжештената рингла? Слично на ова и чувството на вина предизвикува душевна болка со цел да нѐ предупреди на поголемите проблеми кои ќе настанат доколку не преземеме промени во нашиот начин на однесување.
И чувството на вина на почетокот е посилно. Човекот не може да спие, не може да мисли на ништо друго освен на гревот кој го направил. Првин негира, потоа се оправдува, потоа до крај го релативизира гревот. И со тек на времето интензитетот на тоа чувство опаѓа. Човекот станува хендикепиран и бесчувствителен. После подолго време човекот речиси целосно го губи чувството за правилно и погрешно. И така целосно се оддава на гревот.
Но, што е всушност гревот?
Гревот значи промашување на целта. Како стрелец кој ја промашува целта, така и грешникот го упатува својот живот надвор од целта која е од Бога одредена. Имено, целта на животот човечки е да живее во целосна заедница со Бога и да биде учесник во Божјата природа. Гревот е значи секое дејство, мисла, чувство и збор со кој ние ја промашуваме оваа цел. Гревот нѐ одделува од Бога. Затоа секој грев со себе носи чувство на вина кое има за цел да нѐ предупреди за нашиот избор. Се разбира, гревот со себе носи и други последици, кои на еден или на друг начин се предвесници и форми на смртта - крајниот исход од гревот.
Што да правиме со гревот?
Лекот за гревот не е неговата негација и формите на неговата релативизација. Напротив, единственото решение за гревот е токму обратното - соочувањето со него. Првиот чекор е човек да се соочи со својот грев и да ја прифати својата вина. Вториот чекор е да клекне пред Бога во покајание и да го исповеда својот грев во целост. Без никакви оправданија и релативизации - зашто секако ништо од тоа не помага пред Бога. Единствено оправданието кое го имаме во Исуса Христа е доволно за исчистување на гревовите. Оправданието кое го имаме единствено во Христос не значи само проста легалистичка форма, туку и простување и повторно воспоставување, односно обновување, на скршеното единствено меѓу грешникот и Бога.

 

Молитвата за упокoените – Св. Јован Кронштатски


Кога се молиш за покој на душата на некој починат, принуди да се помолиш за него од цела душа и помни дека тоа е твој суштински долг, а не само на свештеникот и клирикот.

Замисли колку му е потребен покој на починатиот и колку му се потребни молитвите на живите за него, бидејќи е член на едното тело на Црквата, како демоните спорат со ангелите за неговата душа и како трепери таа, бидејќи не знае каков вечен удел ќе добие.

Многу значи пред Владиката молитвата со вера и љубов за починатиот. Замисли, исто така, колку ти е потребен одмор, кога ќе те стегнат веригите на гревовите, и како усрдно се молиш тогаш, со колку искреност, жар и сила се молиш на Господа и на Пречистата Богородица и како се радуваш и торжествуваш, кога по усрдната молитва си добил ослободување од гревовите и душевен спокој.

Примени го тоа и на душата на починатиот: неговата душа, исто така, има потреба од молитва – сега веќе од твојата молитва, бидејќи таа сама не може да се моли плодотворно; и неговата душа има потреба од покој, кој ти можеш да му го испросиш преку топла молитва, со добродетелството во корист на неговата душа и особено преку принесувањето на Бескрвната Жртва за него.

За починатите моли се како твојата душа да се наоѓа во пеколот, среде пламените, и како самиот ти да се мачиш; чувствувај ги нивните маки со своето срце и пламено, пламено моли се за нивното упокојување во место светло и тивко, во место свежо.

Моли се на Господа за покој на твоите починати праотци, отци и браќа секојдневно, наутро и навечер, за да е жив во тебе споменот за смртта и да не гасне во тебе надежта за идниот живот по смртта, за твојот дух секојдневно да се смирува при мислата за брзоминливиот твој живот.

Извор: МОЛИТВАТА ЗА ПОКОЙНИЦИТЕ

Преземено од: Аргита Атева

 

Сè за Петровденскиот пост – Историја, Типик, објаснување и правила


Востановувањето на Петровденскиот пост – порано го нарекувале пост на Педесетницата – се протега до првите времиња на Православната Црква. Особено се утврдил, кога во Константинопол и Рим, од светиот рамноапостолен Константин Велики (+ 337 г., се празнува на 21 мај / 3 јуни), биле подигнати храмови во чест на св. Првоврховни апостоли Петар и Павле. Осветувањето на константинополскиот храм било извршено на денот на споменот на апостолите (29 јуну / 12 јули н.ст), и од тогаш, тој ден почнал особено торжествено да се празнува и на Исток и на Запад. Тоа е денот на завршувањето на постот. Границата на неговиот почеток е подвижна: таа зависи од денот на празнувањето на Велигден; затоа и времетраењето на постот е варира од 6 недели до 8 дена.

Зошто токму Петровденски? Зошто Апостолски е јасно: апостолите постојано се подготвувале за службата со пост и молитва (се сеќавате, како на прашањето на учениците, зошто не можат да изгонуваат бесови, Господ им објаснил дека овој род се изгонува само со пост и молитва (Види Марко 9, 29)), затоа и Црквата нè повикува кон овој летен пост по примерот на оние, кои примајќи Го Светиот Дух на денот на Света Троица (Педесетница), „во труд и подвизи, често во бденија, во глад и жед, често во пост“ се проповед на Евангелието по целиот свет. Да се именува постот „петропавловски“ – е премногу долго; а бидејќи, спомнувајќи ги апостолите, Петар го спомнуваме прв, и името на постот станало „Петровденски“.

Светите апостоли биле толку различни: Петар, постариот брат на Андреј Првоповикан, бил прост, необразован, сиромав рибар; Павле – син на богати и познати родители, римски граѓанин, ученик на познатиот јудејски учител по Законот Гамалиил, „книжник и фарисеј“. Петар – верен ученик Христов уште од самиот почеток, сведок на сите настани на неговиот живот од моментот на излегувањето на проповед. Павле – најголем непријател Христов, кој ја распалувал во себе омразата кон христијаните и испросил од синедрионот дозвола да ги гони христијаните насекаде и да ги приведува во Ерусалим врзани. Петар, маловерен, кој трипати се одрекол од Христа, но скрушено се покајал и станал начало на Православието, основа на Црквата. И Павле, јаросен противник на правдата Божја, а потоа, исто толку пламенит верник.

Вдахновен прост човек и ненадминлив оратор, Петар и Павле ги олицетворуваат духовната цврстина и разумот – двата најнеопходни мисионерски квалитети. Зашто што, ако не призив кон мисионерство треба да стане доаѓањето на Петровскиот, т. е. Апостолскиот пост за нас? Господ ги испратил апостолите во светот за да ги научат сите народи: „И така, одете и научете ги сите народи… учејќи ги да пазат сè што сум ви заповедал“ (Мт. 28, 19-20). „Ако не сакаш да учиш и да се вразумуваш себеси во христијанството, ти не си ученик и следбеник на Христа – не беа за тебе испратени апостолите – ти не си она, што биле сите христијани во почетокот на христијанството…“ (Митр. Московский Филарет. Слова и речи: в 5 тт. Т. 4. – М., 1882. Сс. 151-152).

Кога бил востановен Петровденскиот Пост?

Востановувањето на Петровденскиот пост се однесува до првите времиња на Православната црква. За Црковното востановување на овој пост се спомнува во Апостолските правила: „После Педесетница, празнувајте една седмица, а потоа постете; зашто справедливоста бара и да се радуваме по примањето на даровите од Бога, и да постиме после раслабувањето на телото“.

Од IV век, сведоштвата на отците на Црквата за апостолскиот пост стануваат сè почести, за него спомнуваат св. Атанасиј Велики, Амвросиј Медиолански, а во V век, Лев Велики и Теодорит Кирски.

Свети Атанасиј Велики, опишувајќи ги во својата одбранбена беседа пред императорот Констанциј, бедите кои им ги нанеле аријаните на православните христијани, вели: „Народот, кој постеше во неделата, која доаѓа по неделата по Педесетница, замина на молитва на гробиштата“.

Зошто Петровденскиот пост следува после Педесетница?

Денот на Педесетницата, кога во педесеттиот ден после воскреснувањето од гробот во десеттиот ден по Своето вознесување, Господ, седнувајќи оддесно на Отецот и им го испратил Пресветиот Дух на сите Свои ученици и апостоли, – е еден од најголемите празници. Тоа е исполнување на новиот вечен завет со луѓето, за кои претскажал пророкот Јеремија: „Еве настапуваат дни, вели Господ, и ќе склучам со домот Израилев и со домот на Јуда нов завет. Не онаков завет, каков што склучив со татковците нивни во денот, кога ги фатив за раце, за да ги изведам од Египетската земја; тој Мој завет тие го нарушија, иако останав во сојуз со нив, вели Господ. Но еве го заветот, што ќе го склучам со домот Израилев по оние дни, вели Господ: ќе го вложам Мојот закон во утробата нивна и ќе го напишам во срцата нивни, па Јас ќе им бидам Бог, а тие ќе бидат Мој народ. И нема повеќе да учат еден друг, брат брата и да зборуваат: „познајте Го Господа”, оти сите тие, од мал до голем, сами ќе Ме знаат, вели Господ, бидејќи ќе им ги простам беззаконијата нивни, и за гревовите нивни нема веќе да се сеќавам.“ (Јер. 31, 31-34).

Светиот Дух, Кој слегол на апостолите, Дух на вистината, Дух на премудрост и откровенија, нацртал наместо Синајскиот, нов Сионски закон, не на камени плочи, но на телесните плочи на срцето (2 Кор. 3, 3). Местото на Синајскиот закон го исполнила благодатта на Светиот Дух, Кој законополага, дава сили за негово исполнување, и изрекува оправдување не по делата, туку по благодатта.

Не постиме во дните на Педесетницата, затоа што во тие дни Господ беше со нас. Не постиме, затоа што Самиот Он рекол: можете ли да ги натерате сватовите да постат, додека е со нив младоженецот? (Лк. 5, 34). Општењето со Господа е како храна за христијанинот. И така, за време на Педесетницата се храниме со Господа, Кој ни се обратил.

„После празнувањето на Педесетницата, постот е посебно неопходен, за преку подвиг да се очистиме од мислите и да станеме достојни за даровите на Св. Дух, – пишува св. Лев Велики. После ова празненство, кое Духот Свет го освети со Своето слегување, обично следува сенароден пост, благодетелно устроен за лекување на душата и телото, и затоа бара, да се придржуваме до него со должно благоговение. Зашто, ние не се сомневаме, дека откако апостолите се исполниле со ветената сила одозгора, и Духот на вистината се вселил во нивните срца, меѓу другите тајни на небесното учење, по внушување на Утешителот, им било предадено и учењето за духовното воздржание, за срцата, очистувајќи се со постот, да станата способни за примање на благодатните дарови,… не можеме да се бориме со претстојните напади на гонителите и јаросните закани на нечестивите во раслабено тело и префинета плот, зашто тоа, што го насладува нашиот надворешен човек, го разрушува внатрешниот, и напротив, колку повеќе се очистува разумната душа, толку повеќе се умртвува плотта.

Затоа учителите, кои ги просветиле со пример и поука сите чеда на Црквата, почетокот на борбата за Христа го означиле со свет пост, за, излегувајќи во борбата против духовниот разврат, да имаме за тоа оружје во воздржанието, со кое би можеле да ги умртвиме грешните желби, зашто нашите невидливи противници и бестелесни непријатели нема да не победат, ако не се предаваме на плотските похоти. Иако, желбата на нашиот искушувач да ни штети е постојана и неизменлива, таа останува немоќна бездејствена, кога не ќе најде во нас простор за да нè нападне…

Од таа причина, востановен е неизменливиот и спасителен обичај – после светите и радосни денови, кои ги празнуваме во чест на Господа, воскреснатиот и вознесениот на небесата, и после примањето на даровите на Светиот Дух, доаѓа поприштето на постот.

Тој обичај треба усрдно да го пазиме, и за да останат во нас оние дарови, кои сега и се дадени на Црквата од Бога. Станувајќи храмови на Светиот Дух, и повеќе од било кога, напоени со Божествените води, не треба да се покоруваме на никакви желби, не треба да служиме на никакви пороци, за живеалиштето на добродетелите да не се оскверни со ништо нечестиво.

При помошта и содејството Божјо, сите можеме да го достигнеме тоа, само доколку очистувајќи се со пост и милостиња, се трудиме да се ослободиме од гревовната нечистотија и принесуваме обилни плодови на љубовта“. Понатаму, св. Лев Римски пишува: „Од Апостолските правила, кои ни ги внуши Самиот Бог, првостојателите црковни, по внушение на Светиот Дух, прво го поставиле тоа, сите подвизи на добродетелите да започнуваат со пост.

Тоа го направиле, затоа што заповедите Божји може да се исполнат добро само тогаш, кога воинството Христово е оградено од сите соблазни на гревот со светото воздржание.

И така, возљубени, должни сме да се вежбаме во постот пред сè во ова време, во кое ни е заповедано, после завршувањето на педесетте дена од Воскресението Христово до слегувањето на Светиот Дух, поминати од нас во посебно торжество.

Овој пост ни е заповедан, за да се запазиме од безгрижност, во која многу лесно може да се падне поради долговременото разрешување на храната, кое го практикувавме. Ако нивата на нашето тело не ја обработуваме постојано, на неа лесно ќе пораснат трња и какол, и ќе принесе плод, кој не го собираат во житница, туку го фрлаат во оган.

Затоа, должни сме со голема ревност да ги чуваме оние семиња, кои сме го примиле во нашите срца од небесниот Сејач, и да се пазиме, невидливиот непријател да не ни го расипе некако даруваното од Бога, и во рајот на добродетелите да не израснат трњата на пороците. А тоа зло може да се одврати само со пост и милостиња“.

Бл. Симеон Солунски пишува, дека постот е востановен во чест на апостолите „затоа што преку нив се удостоивме за многу добра и тие ни беа наши исполнители и учители на постот, послушанието… и воздржанието. Истото, и против своја волја го сведочат и латинјаните, почитувајќи го апостолскиот пост во нивни спомен. Но ние, согласно апостолските заповеди, составени од Климента, после слегувањето на Светиот Дух една недела празнуваме, а потоа, следната по неа, ги почитуваме апостолите кои ни предале да постиме“.

Како правилно да постиме во Петровденскиот пост?

Подвигот на Петровденскиот пост не е толку строг, како Четириесетницата (Велигденскиот пост) за време на Петровиот пост уставот на Црквата претпишува – во среда и петок – да се воздржуваме од елеј. Во саботите и неделите од постот, а исто и во деновите кога се празнува споменот на некој светител или храмов празник, се разрешува на риба и вино.

…како да постиме? Сетилниот пост од храна не можеме да го запазиме, како што го пазеле нашите отци и учители, но дури и да го запазевме, каква полза ќе имаме без духовниот пост, за кого Црквата ни вели: „да постиме со пост духовен, благопријатен на Господа“ и т.н. (стихири од Триодот). И така, треба да се трудиме, спомнувајќи си за нашите гревови: најпрвин, да имаме „срце скрушено и смирено“ (Пс. 50, 19), да не обрнуваме внимание на туѓите недостатоци и да не ги судиме другите, туку повеќе да внимаваме на своите страсти и да не допуштаме истите да преминат во дело (Преподобен Макариј Оптински)



Извор: http://www.pravmir.ru/petrov-post-istoriya-ustav-propovedi/

 

Свети Трифун или Свети Валентин?

„Биди мој Валентин“ или „Среќен Валентин“, се најчестите фрази кои во последниве неколку годни се прифатени, ако не и наметнати, од западната, хипереротска и консумеристичка култура. Во следните неколку дена, секој човек во Македонија ќе биде жртва на розово-црвениот еротски кич кој ќе се пласира преку средствата за масовна комуникација.

Од друга страна, нималку помалку патетични ќе бидат повиците на оние „чувари на Православието“ кои ќе се колнат во својата светопреданска вера, и екстатично ќе се подготвуваат за развратни турбо-фолк пијанки налик на оние античките пирови во чест на Дионис, говорејќи дека само така достојно се слави Трифун пијаницата.

А ниту едните, ниту другите го слават светиот свештеномаченик Валентин, односно светиот маченик Трифун. Попрво се слави култот кон „светите“ пред-христијански демијурзи: себељубието, среброљубието, сластољубието. Односно, луѓето се слават себе си и своите страсти.

Но, како започнува целата приказна?

Светиот свештеномаченик Валентин е реална, историска личност, сведок [маченик] за Црквата, која и го слави неговиот спомен на 12 август (30 јули ст.ст.). Свештеномаченик Валентин, епископ Интерамски, пострадал за време на острите гонења на Раната Црква од страна на императорот Клавдиј, во 270 година по Христа. Како и другите маченици, тој со крв ја посведочил својата љубов кон Спасителот, но љубов – која не е од овој свет, која е надумна, и единствена вистинска.

Но тогаш, ако св. Валентин пострадал на 12 август, зошто на Запад неговиот празник се слави на 14 февруари?

Римската Црква пред схизмата, соочена со искушенијата на паганскиот светоглед и стил на живеење, а грижејќи се за спасението на нејзините верници, одлучила да го охристови празнувањето на таканаречените „луперкалии“, еротски празнувања во чест на волците и божицата Јуно Фебруата. Луперкалиите се случувале токму на 14 февруари во Рим, при што се принесувала една коза како жртва на богот на волците. Со крвта од закланата коза се премачкувале неколку разголени момчиња, кои подоцна се враќале меѓу народот, мавајќи ги луѓето со ремени од козја кожа. Примениот удар со козја кожа се сметал за голем „благослов“ и ветувал среќа во љубовта и големо потомство. Другиот празник пак, се прославувал така што во една торба се пишувале имињата на сите присутни на прославата, и секој имал право да извлече едно ливче. Оној чие име, односно ливче биде извлечено, требало да блудствува со оној од кого бил извлечен.

Црквата во Рим одлучно се спротивставила на оваа погубна пракса, и го вовела прославувањето на споменот на св. Валентин на истиот ден со луперкалиите. На местото безбожните ритуали, Црквата го поставила идеалот на љубовта кон Бога, и уште поважно, љубовта кон ближниот, како небоземна љубов, до смрт. Алудирајќи на преписката на свештеномаченикот Валентин со слепата девојка Јулија која ја поучувал во откровенските тајни на верата, а која по неговите чудотворни молитвни прогледала непосредно пред неговото мачеништво, Црквата понудила замена за бесовската игра: наместо планираното извлекување на имиња од торба да се искористи за блудничење, секој требало да ја посведочи љубовта во Христа кон ближниот чие име го извлекол преку добро дело.

Токму затоа оваа традиција за испраќање на картички за св. Валентин толку долго останала врежана во подземните токови на народната побожност на Западот.

Ситуацијата е малку различна, но во суштина иста, на Истокот. Младиот и сиромашен чувар на гуски, Трифун, врз кого почивала божјата благодат ја исцелил ќерката на царот Гордиј од лудило, за што бил богато награден од царот – богатство кое Трифун го разделил на сиромасите. Подоцна истиот бил мачен и убиен од царот Декиј, затоа што одбил да принесе жртва на идолите.

Славењето на неговиот спомен се одржувало во периодот во кој се закровувале лозјата и бил прославуван богот на виното. Паганските обичаи биле душепогубни – пијанки, блуд и оргии биле само некои од модусите на таа прослава, на која ѝ претходело принесување на крвни жртви. Црквата, грижејќи се за спасението на луѓето, одлучила да го охристови денот, и по литургиското прославување на споменот на светиот маченик Трифун, народот и свештениците да одат во лозјата, кои би се закроиле со молитва за благослов, наместо со попрскување на крв од жртви и пирување.
И оттука произлегува верувањето дека св. Трифун е заштитник на лозарите.

За жал, во последниве неколку децении, таткото на лагата и перверзниот вистиномразец повторно од корен ги разхристовува овие обичаи, заменувајќи ги со кичот од црвени мечиња и разголени купидони кој владее на Запад, а полека се пренесува и кај нас, но и со богохулните пијанки во чест на Трифун пијаницата. Секоја година сè повеќе се враќаме кон паганските корени.

Христијанската надумна љубов, која и двата маченици ја сведочеле до крв, се чини подзаборавена, но и несакана, излишна, неподобна. Како Христијани, на нашето патување од историјата кон есхатонот повикани сме да Го сведочиме Христа секојдневно, преку покајно благодарење и жртвена љубов, по примерот Христов Кој на крстот се распна заради нас.

А младиот човек денес, одамна отстранет од земјата на живите, од Литургијата, која единствено е способна да го сообрази на Праобразот, и да му ја покаже Љубовта која „никогаш не престанува“, бесцелно и слепо трага по „нештото“. А таа потрага, верувам дека ќе заврши тогаш, кога тој ќе сфати дека не трага по „нешто“, туку по „некој“, а Тој „некој“ е Оној за Кого своите животи, меѓу многуте други чии имиња се напишани на небесата, ги положија и светиот маченик Трифун Чудотворец, и светиот свештеномаченик Валентин Интерамски.

Милан Јаковчевски
Извор: http://agapi.mk/sveti-trifun-valentin/