Комунизам или демократија?

ни порано ни денес - по мене - непостоеле класични,,системи,,...
постоеле и постојат ,,економии,,кои преку определени најчесто насилни ,,политики,, се стекнувале-ат,ги управувале-ат/одржувале-ат и бескурпулозно ги зголемувале-ат неприродно стекнатите богатствата..
по правило се приватни или колективни ,,економии,, кои се управувале-ат со точно одредени монетарни политики од ,,системашиве,,преку божем строго класифицирани и политички определени ,,системи,,
...малку народски....нема систем има само пари,поише парички,анд нотиг бат мени мани....
не дај боже да им се најдеш на,, патот на парите,,..во било кој ,,систем,,...едноставо,нели...си наебал...
и за Демократијата...тоа е класична Коперфилф проекција...
и сеедно што си знаеш дека тоа што тие ти го сервираат не постои,некако ептен ти е убаво тоа што го замислуваш со мака да си го добиеш,а тие као вистински се мачат и ти дават да го,,упражњаваш,, абе,..брука...
....затоа лонг лив стар ворс....меџик анд меј д форс би вид ју....енде...

 

Во ред ќе одам оф-топик ама постојат пишани и на друг начин документирани сведоштва и анализи сепак говориме за систем од половината на минатиот век. И од кога компетентноста за водење дискусија на одредена тема се сведе на лично искуство и присуство? И не ставам рака во вода која врие бидејќи знам дека ќе се стекнам со изгореници што значи имам сознание не почувствувано на своја кожа користам нечие готово искуство и гледаш апсолутно ми е валидно.
Зарем огромниот дел знаења од нејм ит која област не ги земаме сервирани од одредени авторитети од областа е сега тука во принцип имаш избор на чиј авторитет ќе се повикаш, ама горе-долу
бидејќи нема научници со релевантна на периодов возраст меѓу нас користиме одреден извор на знаење кој по нашата слободна волја и критички ориентирана свест е одбран како правилен и не е став на бабата или сосетката. Теми во кои се спојува историја, политика и сл. не се мој личен обид да создавам апстрактна уметност па сега ај ќе бидам оригинална, да не испаднам фејкер или имитатор. И овде помешавте баби и жаби.
И јас рачунам дека едно е да компарираме социјализам vs. капитализам или па посебно за било кое уредување на глобален план или лично наши искуства како СРМ или РМ. Ама па и нема никаква потреба од строго ограничување за премин од една на друга тема.

 

Денес е уште полошо, другар мој, кој одвај заврши средно, зема плата повеќе од мајка ми и татко ми, нешто помалку од што земаат тие двајцата заедно, можеби повеќе и од што ќе земам јас еден ден кога ќе завршам факултет, а тој нема познавања ни од општа култура.
Тогаш барем сите имале, за сите имало доволно, единствен начин да немаш било да не сакаш да имаш, да не сакаш да работиш. Од друга старана пак, никако не може да ми влезе во глава идејата дека еден човек најдобро знае што е добро за една цела нација, тогаш што би требало да бидам јас, робот? Ех, ако размислиш добро, ни во денешно време никој не те прашува што мисли, ни што сакаш, ни како ти одговара на тебе. Ама се залажуваме ние дека живееме во демократија.

 

Во времето на комунизмот, никој не смеел да каже лош збор за Тито и власта, чинело не чинело, морало да се наведне глава да се работи,кој зборува лошо, толчи камен на Голи Оток, а во демократското општество нон-стоп може да се зборува против Грујо и Бране, и пак мора да се наведне глава и да се работи за да се прехрани семејството...и што корист имаме од моќта на говорот, кога никој не слуша?

Демократијата е владеење во интерес на граѓанинот и државата, а демократските партии ги издадоа интересите на граѓаните и државата и ги ставија на последно место.

Ниту комунизмот сам по себе не бил идеален избор. Тогаш приватна сопственост воопшто и не постоела, имотите биле под експропријација без никаква согласност, објаснување или надокнада на оние на кои им биле одземени. Комунизмот имал и добри страни (барем за оние на кои не им било одземено, туку давано), но во тие „благодети“ уживале нашите баби и дедовци, а сметката денеска ја плаќаме сите ние.Можеби тогашната сила и влијание на нашата земја во склоп на СФРЈ била поголема за разлика од денес кога земјата ни е како „лошото детиште“ на кое сите му удараат заушки.

Јас единствено не сум за едноумие.
Ниту комунистичко, ниту демократско.

 

^^

Теодора ако мислеше на мене а мене ми изгледа дека да ...

Само ќе ти поставам едно прашање .
Систем ко систем за едни мајка за други маќеа . Е сега некои жалат за ова време други секој ден му благодарат на Бога што завршил . Дали ти би се нафатила на оправање криви дрини со некои родени поблискава 95 пример земам . Тој или Таа го знае тоа што му е или и е сервирано . Ако ја пратеше дискусијата за Премиерот ќе ти стане појасно за што говорам .

Поштувам мислење објективно ако кажам дека чини зошто чини ако не зошто не чини . Од старт се измешаа работиве едни коментираат за едно други за друго .
И Социјалзимот да би идеален систем нај нај нај ако мене дедо ми ми кажал не чини и јас ќе викам не чини и ќе бидам убедена во тоа . Не знам колку успеав да објаснам .

И ќе ве замолам за крај ако не е проблем или нека се дефинира темава да не мешаме Маркс , Томас Хобс , Енгелс пошо има тука некои кои немаат поима кои се дечкиве . Без навреда само мислам дека поконфузно станува .

 

Венди, не мислев само на тебе низ цела тема се провлекува не можноста за дискусија поради лично неискуство или неприсуство како аргумент кој мене и не ми држи многу вода, бидејќи објаснав скоро цел фонд знаења ни е практично сервиран од општествените науки посебно.

И не знам колку се разбра мојата поента секој систем може ако се максимизираат предностите а минимизираат слабостите да функционира, ене ја Кина функционира со социјалистичко уредување сеуште, од друга страна САД или ЕУ како моќни капиталистички гиганти најмоќни се во убаво се изјасни Виш во постот во создавање демократија која е Коперфилд проекција обична но ефективно создадена илузија за масите.

 

Теодора,примерот ти е скроз ирелевантен кога се работи за де факто ситуација.Исто така,ако ти ја олеснува ситуацијата,тебе ќе те извадам ко исклучок (со плус уште некој),а останатите постови тврдам дека се од муабети на чичковци пред коперација.
А од друга страна најлесно е да манипулираш со маса кога нема знаење.
И да,мешањето на поими збори за неинформираност,а не ја стеснува темата.Едно е да посочиш,а друго е еднаш да се фатиш за социјализам,па за комунизам и се така едно сто пати дур сам не се сплеткаш.А ете како што гледам и ти сама си ја стеснила темата со тоа што си потенцирала дека ти фатил око терминот комунизам кој не ја ни помирисал Југославија,а од друга страна не прочитав критички осврт,туку општи познавања и истовремено ќе си земам за право да не се согласам дека Македонија нема компаративни предности кои патем,не треба да ги создадеме,туку веќе ги имаме,треба само да произведеме,но знакот еднакво стои дека тоа е само индикатор дека нешто не ваља не само од сега,туку уште од тогаш. Ние сме биле последно дупче на кавалот и сме јаделе трошки додека сите останати републики на чело со Словенија не злоупотребувале и сме биле,така кажи к*рва на Балканот. А вака кога ќе се замислам не знам како дојде до моменталните компаративни предности и немањето извоз?!
И мене живо ме занима,ете кога се фативте за Југославија,која била придобивката на нашата земја (а ако ја имала и откако сме се отцепиле ќе ја вкусувавме,ко пример ќе ја земам Словенија дека можело),освен продобивките на социјалистичките шефчиња со дебели мевови?!
Све о свему,Виш ја долови суштината на едноставен начин,така што овде можеме само да зборуваме од философски,де јуре аспект.
А иронијата да е поголема,пишувате на направа која е резултат на капитализмот,со сервис кој и ден денес е страшно ограничен и строго контролиран во модерните социјалистичи држави,а и до вчера го жалевме Џобс...ОМГ!ЛОЛ!

И чисто ко свое,едноставно размислување...кукање по социјализмот го сфаќам ко сопствена немоќ и мрзеливост зошто сега ти треба петља,работа и труд за да станеш некој,а тогаш си можеш да го пуниш мевот спиејќи во удобност,а тотално да не ти пречи што се миеш со колинус и переш со биљана,што некој избрал пред тебе.Еј колку било лесно,ни паста за заби не морало да бираш,више била избрана за тебе! Да живевме во Германија се прашувам дали ќе кукавме да се вратиме во минатото и да живееме во Источниот блок! А плус,многу неблагодарно е да се поставува прашањето,што ќе беше,да беше,особено кога се на светов се случува во циклуси.
Како и да е и двете доктрини се иницирани од нехумани работи сигурно,туку за удобност на грст народ,но сепак,демократијата или квази демократијата,комунизмот или квази комунизмот се далеку подобри за обичниот граѓанин кој сака да работи,а социјализмот за оној лешперскиот кој не мора да избира,туку ќе му биде избрано. Сепак,реков,не сме доволно зрели и сами ја одбиваме личната индивидуалност од повеќе причини,а најмногу затоа што сме сеуште примитивни во делови и не води синдромот на стадо.Ама не можеш против тоа,природа.
Ах да...Кина и социјализмот,еклатантен пример...уф да! Кога прво од старт може да оствари економија од обем без да се грижи за својот народ кој е толку броен,каде што има најголема злоупотреба на работната сила,каде што има најмалку права,каде што во голема мера се водат капиталистички (аха,да,колку МНК се отидени таму заради евтината работна сила и колку само тие и го подигаат билансот),каде што има најголема злоупотреба на децата ко работна сила.Го погодивте примерот,особено кога се заложивте за обичниот народ,како подобро му било у социјализам,а ваму се брои само процент на економски раст.

 

и јас се извинувам за оф топик

а што било тоа што најпрво постоело? правото или религијата?
Правото нормално(најпрвин како непишан извор),па така политиката не расправа за моралот,туку го користи,го наметнува,го пренесува. А религијата-зарем постои поголем правен извор од библијата?

право=политика , религија=најсовршен начин за безболно наметнување на нечие право

ПОЛИТИКА е корица и предговор на религијата каква што ја познаваме

 

^ ^^Јас лично Вендиии не ти ја разбирам поентата на постовите , ако се чувствуваш компетентна да дискутираш на темава дискутирај . Ако не , не мора . И ако некој друг е некомпетентен , другите ќе го забележат , не плаши се дека се сите глупави , па ако те нема тебе , не би забележале колку некој има / нема познавање од политика и од општа култура . Инаку другите можеби забегуваат од темата , но , ти си потполно оф - топик .

За темата , комунизам во вистинска смисла на зборот немало , а нема ни демократија . Всушност само прашање е каде во светот воопшто ги има . Ако почнеме за " комунизмот " во Македонија , па периодот од 45 - та до 81 - ва , па од смртта на Тито до 91 , па од 91 - ва наваму , темава лесно ќе се претвори во партиски и идеолошки препукувања . Затоа нема да навлегувам понатаму .

 

Лилит, прво она што имам впечаток дека се вади од контекст во мојов случај е дека лично јас кукам по поранешниот социјалистички систем за кој впрочем и пишав дека ако си продолжеше на начин на кој беше тргнат без да се менува беше само прашање на време кога ќе дојдеше до самодестукција и од економски и од идеолошки аспект, значи долгорочно се минираше со краткорочни ефекти кои одредени генерации ги уживаа како благодет едноставно се нашле на правото место значи обичен народ не само директорите со мешињата. И ни ги негирам ни обезвреднувам позитивните придобивки на капитализмот туку напоменав дека се создавале во долг континуитет на развој и дека сеуште има и таму недостатоци. Едно е што јас си имам убави спомени и гаам носталгија по сопственото детство во 80-тите и имам мешано ју потекло, ама тоа не ми мати перцепција и да ги видам негативностите на самиот систем и да ги потенцирам. Никој не го оспорува фактот дека Словенија, Хрватска и Србија секогаш добиваа најголем дел од колачот истото сценарио и во поглед на распределбата на државните резерви и вооружувањето на СФРЈ беше по милионити пат дежа ву и при распадот. Неоспорен факт. Го споменав и Голи Оток и секој кој се дрзнуваше да се спротистави завршуваше таму значи далеку од тоа дека не знам каков бил третманот на оние на кои не им давала совеста да се потчинат на едноумието. Го разбирам и оправданиот гнев на луѓето чии имоти и добра биле конфискувани и кои мистериозно исчезнувале од лицето на земјата.Дури и Хитлер кој направи толкави ужаси имал прилично добри идеи за подобрување на условите во Германија не само во поглед на хиперинфлацијата туку баш на обичните луѓе(пр.млад брачен пар веднаш добивал наместен стан со стапување во брак и да не набројувам се‘ др.). Инаку Кина не ја споменав во контекст на фер-плеј кон народот, ама таа е една од низата земји низ светов на сите континенти во која имаме факт е злоупотреба на работната сила, поентата ми беше баш тоа дека едно, опстоил системот таму, функционира економијата на обем беспрекорно покрај сите негативности на истиот бидејќи вртејќи се во круг пак доаѓа истиот заклучок сите земји функционираат во услови на доста неправилности независно кој систем е во игра и ова му доаѓа ко бирање кое е помалото од понудените зла. Пр. додека сите кукаме по децата кои работеле во фабричињата на Ејпл низ Кина деновиве мене ме нервира што никој не мисли пример сеа карикирам на децата-берачи низ плантажите за чај кои умираат од прекумерната доза инсектициди и пестициди, значи иако не е висока технологија во игра и овде има загуба на животи, муабетот ми е примери за човечка експлоатација и нерамноправност има низ цел свет и не се во корелација со уредувањето на земјата. Праведниот систем е најголемата утопија дури така им одговара на моќниците.
Се согласувам во поглед на тоа дека во игра е мотивот на стадо и дека е најмоќното оружје во рацете на моќниците и дека се (зло)употребува без скрупулозно и неограничено и се согласувам дека нема изградена свест за функционирање во подобар систем, но нема ни обид за креација на истиот бидејќи на глобален план всушност се‘ се сведува на манипулација со медиокритетната маса која е мнозинство и да пак стадото е во игра и пак нема излез и пак ова сценарио ќе е дежа ву до недоглед и за жал нема начин да се смени.

 

Значи девојки, сус, мир, тишина...
Темава ја однесовте во сосема друг правец, значи не е да дискутираме за Маркс и Енгелс, ниту за Аристотел, ако е така ќе земам јас за демократија ќе почнам уште од 4 в.п.н.е. зошто нели древна Атина е колевката на демократијата, или да земам да ви раскажувам тука за марксизмот и идеологијата и политичката ситуција во Италија во март, 1974.

Значи напоменав без личности тоа и намерно го подвлеков само незнам колку сте ме прочитале, не сакам да ја затворат за ден-два затоа и реков да се оградиме од споменување личности, да ја оставиме настрана политичката определеност и да дискутираме за сувопарна политика.

Е сега, за време комунизмот не цветале ружи во секој двор факт е.
Комунизмот односно неговиот „брат“ социјализмот бил добар само за работничката класа, сите биле вработени, сите земале плата на 1, сите имале пензија и здравствено осигурање.
И затоа толку комунизмот и социјализмот на некој начин го отупуваат интелектуалното кај народот, учел-неучел, кога ќе ти дојде јајцето на гзот ќе работиш и ќе земаш 200 германски марки плата, не битно дали имаш факултет во Белград или си завршил 8 во Ракотинци-но хард филингс.

И денес еве во демократија имаме мал милион такви случаеви но, значи НО денес комотно можеш да отидеш и да му кажеш на газдата дека си дискриминиран, дека не си ценет и т.д.
Во претходниот режим тоа го немало, ако ти отидеш кај надлежниот и се пожалиш, се знае воен затвор или голи оток не ти бега.
Значи јас лично знам, од мои блиски како луѓето биле малтретирани и праќани со месеци во затвор само зашто можеле да си дозволат да возат Застава 125 а не 101 како сите други, или зошто во работа одел со кола а не се возел со јавен превоз.

Но од друга страна пак иднината ти е горе доле сигурна, а не денес кога ти зависи од вољата на таму некој приватен газда, и од тоа дали на изборите ќе победат овие или оние, значи самото опшество од старт те кочи, но од друга страна пак не ти ја одзема шансата за напредок, како што било за време на поранешниот режим.

Споменувањето на Тито и неговата политика е сосема друга работа, ние периодот пред 1991 секогаш го поврзуваме со Тито и со благосостојбата која тогаш владеела. Но кога сме кај Тито битно е да се напомене еден друг термин кој во политологијата се нарекува „култ на личноста“, значи една личност си гради одлична репутација во очите на јавноста, која слепо му верува, без разлика дали државата е во цутот на опшествена рамнотежа, или „владетелот“ свесно ја внесува во војна, народната маса слепо му е покорена и му верува, со други зборови она што бил Тито за Југославија, Хитлер за Германците, Сталин за Русите.

 

Има време де, ќе пораснеш, ќе созрееш и за посериозни теми...сега, некој порано, некој подоцна. Само моли се да не биде никогаш, има и такви без навреда А тоа, што ги спомнуваш Маркс, Енгелс, Томас Хобс, Томас Мор, Ленин, Троцки или некој друг, не верувам дека ако некој не знае кои се, го интересираат политиката или општествените науки за да коментира во вакви теми.
Значи во контекст на тоа што на некои не им се допаднаа излагањата за комунизмот и демократијата во глобала, тоа си е ваше право, исто како што е мое да коментирам. Само за да не доаѓа до понатамошни исмејувања и мешање на баби и жаби, ќе објаснам зошто јас лично зборував од глобален аспект.
- прво само се надоврзав на претходните постови, во кои согледав аргументирана дискусија,
- второ, самиот наслов гласи комунизам или демократија, а не комунизам или демократија во Македонија, иако јасно е дека авторот на темава сакал дискусијава да биде токму за Македонија, сепак мислењата не се оф, освен тоа, јас работите ги изнесувам од своја гледна точка, а не онака како што некој ми сервирал, или тато, баба и комшивката како што ми кажувале, постојат документи, постои звучен материјал, постојат учебници по историја и на крај најважното нешто, постои и логика на нештата, дали човек знае да ја уклучи или не, не зависи од годините Да не беше таа, денес никој немаше да биде ни доволно компетентен да зборува ни за Платон и Аристотел
- трето, кое се надоврзува на второто, па мене лично ми е и малку апсурдно и бесцелно да дискутирам за комунизам и за демократија во Македонија не земајќи ја во предвид и светската ситуација, кога Македонија и македонската политика ги гледам само како уште едно камче во мозаикот. Ни се допаѓало тоа нам или не, работите воглавно не зависат од нас, ние сме премалечки, а со самото тоа и немоќни и лесно-подложни на влијанија, нам ни остнува само да се обидеме паметно да изиграме... а и глупаво ми беше да се надоврзам на претходната дискусија за да зборувам против или за Киро, Кљусев, Бранко или Љубчо или да го величам/плукам Јосип Броз.
Ама Македончето не би било тоа што е ако во секој разговор не уфрли партии и ако не се правиме партал едни со други заради политика.
И според мене, комунизмот овде или социјализмот, како сакате наречете го (некој и за ова се побуни, факт е дека комунизмот никогаш не се реализира, но системот под кој живееја источно-европските земји стана популарен под тој назив ) не бил совршен во никој случај, си имал свои предности и слабости, прашање на секој индивидуалец е што ќе натежне... а ако демократијата во која денес живееме подразбира покрај давање на човекови права и нивна злоупотреба, што реално се случува, тогаш не ни сакам да живеам во ваков систем. Ете толку имав да кажам. А таа идејата на почетокот, за еден вид на хибриден систем, со примеси од стариот режим и демократијата не е лоша, можеби и некој треба да ја разгледа... секако ако ни дозволат од надвор

 

Mozebi nekoj ke me smeta za nekompetentna so moite godini za debata vo vakva tema, ama zemajki gi vo obzir moite dosegasni poznavanja vo ovaa oblast smetam deka imam pravo da go iskazam moeto mislenje. Dokolku ne odgovara na temata ili pak e glupost, slobodno smetajte go za of topik I izbrisete go.

Znaci prvicno bi sakala da go repliciram prvoto mislenje na Star Bwoyy, ona vo koe veli deka ne sme site ednakvi:

Da, site nie sme razlicni I sekoj od nas izrasnal vo covek so razlicni karakterni osobini, razlicni sfakjanja I stavovi I razlicni gledista. Tuku samiot covek ne gi bazira svoite stavovi tuku-taka, tuka ogromen afekt ima semejstvoto, a pa za opstestvoto da ne zborime... Primer vo kontekstov: dokolku roditelot e dzabolebar I bezdelnicar toa sekako (delumno) kje ima vlijanie vrz psihickata sostojba I stepenot na mentalitetot na potomokot, a bogami I na ostanatite clenovi vo semejstvoto. I zoshto sega taa mlada edinka da pati poradi delata na roditelite?
Zborot mi bese, vo socijalizmot neli kako predhodnik na komunizmot bash go nema ova, togas SEKOJ IMAL SIGURNA RABOTA, bezrazlika kakvi se negovite sposobnosti I trudovi.
Za slednovo so ke go kazam ne sum go iskusila tuku go znam od razgovori so sum gi cula ili procitala tuka - vo SFRJ covekot mozebi (delumno) bil prinuden na prifakanje na takvo opstestvo, nemal pravo na glas I pobuna, samite veke kazavte kako se zsvrsuvalo posle takva postapka. Ne znam jas, a I nikoj ne moze da znae kakvi se' priduseni I zataeni pobuni imalo I kaj isceznuvale I zavrsuvale buntovnicite.
Znaci tuka vo demokratijata sepak se slusa tvojot glas, a toa e mnogu golem pridones.
Dodeka pak vo socijalizmot (spored mene) bilo vazno samo da imas rabota, a dali si visoko intelektualno izgraden ili ne, ne e vazno. Spored mene toa e anomija - bezperspektivna sostojba vo opstestvoto, raboti I samo raboti, drugoto ne e vazno.

GOLEMO I ISKRENO IZVINUVANJE PORADI TEKSTOV NA LATINICA, GO PISUVAV MNOGU DOLGO PREKU MOBILEN I NEMAM OPCIJA ZA MAKEDONSKA PODDRSKA. SE IZVINUVAM USTE EDNAS.

 

Епа ајт да си кажам мое мислење чисто да не останам покусо додека е порасчистено кога тогаш овде лом ќе биде .

Демократија или Комунизам ?

Јас би Демократија (владеење на народот од народот за народот ) Замислата е добра реализацијата општо не баш . Како и да е да се осврнам на нашаиот некогашен систем . Комунизам или социјализам не навлегувам од она што сум го читала , слушала и видела ...

Комунизмот е најлошиот можен избор за водење на една држава ,федерација што и да е . Како систем не го бендисувам а да не правиме муабет за нашиов поранешен . Мило ми е што завршил и се надевам никогаш повеќе нема да се врати .
Позитивните страни
*Било побезбедно , се обезбедувала работа , многу работи кои денес ги плаќаме биле бесплатни .Се давале поволни кредити и се живеело во Братство Единство . Немало класна раслоеност да е толку очита како што е денеска . Тогаш разликата се гледала дали ти носиш фармерки а јас пантолони и колку пара имаш дали 3 или 4 .

Негативнити страни

Тоа ти е едно време кај што сите се имале а никој ништо немал . Тоа е време на ЕДНОУМИЕ . Тоа е диктатура добро замаскирана . Време кога се одело од 5 сабајле да купиш млеко и леб и притоа количината на купување ти е ограничена , кај што рафтовите на продавниците биле празни , кај што ретко кој патувал надвор од земјата , време на кое на пасошот ти стои Југославија и националност Југословенка . Кај што најголем празник бил роденденот на Тито а најголема почест што можеш да ја добиеш е да ја допреш фамозната штафета . Време н (не ) промени . Или си со нас или си против нас . Ако кажеш против тогаш те праќаат на еден убав остров такозвани Голи Оток да се ладиш и сончаш во Јадранското или попознато како Наше Море . Кога Македонија бил задња рупа на свирало . Кога се положувала заклетва пионерчиња . Кога владеело едно златно правило добар тренд Нишаш врата Земаш плата . Македонија за ништо не се прашувала , некогашен бравар бил самопрогласен за ДОЖИВОТЕН ПРЕТСЕДАТЕЛ читај диктатор .
Не можеш да бидеш БОГАТ тоа ти е грев бре . Мора сите да сме исти или што . тогаш фино ти одземаат имот , и успат се што ќе им пртитреба Тито така рекол .

Слобода на изразување ?

Ват што е тоа се мачка на леб ? Ако не ти е мил животот дрзни се да ја искритикуваш власта поточно врвот најточно ТИТО .

А сега тамтарааам јагодата на шлагот .

Во титово време е заведено САМОУБИСТВО со 2 куршуми во глава !!! треба да се пише и ова во светско чудо . Систем пефекција нема што .

Ова е извадок од еден блогер многу писмен .

Така, Југославија го имаше Маршалот кој најмногу уживаше да се шета и да се покажува во јавноста облечен во униформа (дури и триесет години по завршувањето на последната војна во која учествувал). Практично не постои слика на Сталин на која тој не носи униформа, а за Мусолини и Хитлер особено униформата се чини била некаков фетиш.

Опсесијата со униформите и со воениот дух имала две намени: прво, да се уништи индивидуалноста кај поединецот дополнително (со тоа што нема да може дури ни облеката што ја носи самиот да ја бира) и со тоа полесно да се стави во колективот, и второ, да се навикне на покорност спрема своите претпоставени. Кога човек носи униформа тој автоматски се чуствува како дел од некаква војска (било вистинска, било идејна) и по таа основа е должен да покажува почит спрема оние кои имаат поголем чин на својата униформа залепено.

Во бившата ни Југославија, од седумгодишните деца се очекуваше задолжително да облечат бела кошула, црвена марама да стават околу вратот и црвена „титовка“ на главата и на една свечена церемонија да му се заколнат на верност на другарот Тито. Се разбира, во Италија на Мусолини и во Германија имало идентични младински политички организации во служба на режимот, составени од деца облечени во идентични сиви кошули.Принципот е ист, само боите се различни.

Комунизам ?

Ај не ...

 

Венди мислам дека малку претеруваш кога го споредуваш Тито со Мусолини или па Боже ме сачувај, со Хитлер бре. Споредбава нема благе везе со вистината и не држи вода ама ич.

 

Дозволи да те разубедам ...

Споредбата е направена во униформите и е апсолутно исто . Не реков дека ги ставал тито во Гасни Комори туку ги праќал на принуден одмор во Хрватска . Да фаќаат боја .

Дека држи вода прочитај ќе видиш колку многу .

Спојлер

Сличности меѓу комунизмот и фашизмот




Пишува: Нено Богдан


Двете идеологии споменати во насловот на денешната колумна, според она што ни го кажуваа режимските историчари од ерата кога во нашата земја владееше комунизмот, се крајните спротивни полови на лево-десниот политички спектар и по таа основа не би требало да имаат апсолутно ништо заедничко меѓу себе. Но, ако се погледне подлабоко во нивната и теорија и пракса, ќе се забележат многу изненадувачки сличности. Еве некои од нив:


1. Колективизам: и фашизмот и комунизмот се во својата основа првенствено колективистички системи на гледање и толкување на општеството, оти нивната есхатологија (крајна цел) е или да биде крената сопствената нација или раса (кај фашистите и нацистите) на доминантно ниво над сите другите нации и раси, или пак работничката класа (и евентуално и селаните, кај маоистите) преку својата авангарда т.е. Партијата да стане главна сила во државата.

Не само што и двете идеологии се дефинираат себеси како предводници на своите омилени општествени групи, туку и сите други припадници во општеството ги дефинираат пред сѐ преку нивната припадност кон некоја група. Така, нацистите биле опседнати со ариевска и неариевска свест, додека комунистите зборувале за класна свест.

Бидејќи и двете идеологии ги гледале сите луѓе во општеството како делови на некоја група, а самите себеси се сметале како водачи на по една од тие групи, на авангарда на сопствената раса или класа, и комунистите и фашистите имале вградена фабричка маана во својот светоглед – не трпеле и не дозволувале слобода на здружувањето на поединците во општеството. Бидејќи, ако постои расна т.е класна борба во светот, а расите и класите се веќе дефинирани од идеолозите, тогаш секоја форма на здружување која е надвор од онаа што е под контрола на Партијата (национал–социјалистите или бољшевиците, сеедно) е автоматски или лажна (бидејќи идеолозите не ја признаваат како општествена група) или е непријателска (нацистите ги сметале сите други партии во Германија за слуги на еврејството, а пак комунистите отсекогаш сите други партии ги толкувале како платеници на крупниот капитал и буржоазијата).

Инаку, зад стремежот кон колективно гледање на луѓето, не стои толку идеолошка заслепеност, колку што стои – ефтин начин да се контролираат полесно граѓаните. Имено, кога на луѓето ќе им ја одземете индивидуалноста, тогаш не морате да трошите многу ресурси како државен апарат за да ги контролирате. Тие, ставени во групи, брзо потпаѓаат под контрола на групата, а со групите се ракува релативно лесно преку техниките за пропаганда и манипулација со толпите.


2. Државата е главен играч во економијата: она што е многу интересно кај германскиот нацизам и италијанскиот фашизам е што водачот на фашистите, Мусолини, пред да стане фашист (демек, десничар) бил висок раководител на Социјалистичката партија, дури и уредник на нивниот партиски весник. Кај нацистите пак самото име на партијата кажува дека станува збор за национални социјалисти.

Во неколку наврати сум кажал на блогов и по разни коментари дека шовинизмот (кој е млаката форма на фашизмот) е левичарска, а не десничарска форма на идеологија и тука пред сѐ мислам на нејзините економски идеи. Социјализмот во суштина се базира врз „редистрибуција на богатството“ т.е. крадење од продуктивните луѓе и давање на украденото на владетелите и на нивните подржувачи во бирократијата или гласачи кои зависат од државните субвенции.

Се разбира, за да ова крадење се врши поефикасно, мора да се регулира економијата и стопанскиот живот со еден куп прописи, нормативи, закони, агенции, бироа, лиценцни директорати, специјални инспекторати, управи за едно или друго - сѐ со цел да не им се дозволи на продуктивните делови од општеството да заработуваат слободно (постои опасност да сокријат дел од данокот кој што треба да го плаќаат).

Разликата во пристапот кон економијата кај фашистите и комунистите не е толку во крајната цел (да се земе од продуктивните и да се даде на паразитите) туку во методите. Генерално, во фашистичките режими формално-правно не се одземала приватната сопственост, но сепак таа дефакто морала да биде ставена „во служба на татковината“ оти преку бирократските механизми државните тела ги регулирале цените и платите со цел да се постигнат политичките цели на Партијата. Во комунизмот нема приватна сопственост, таа е во рацете на „заедницата“ (власта) која што преку бироата за економско планирање ги одредува цените и платите.

Практичната заднина на овој тип на пристап кон економијата е објаснета во мојата колумна „Зошто левицата не може да биде патриотска“. Во суштина, и кај фашистите и кај комунистите станува збор за луѓе кои не се способни самите да се снајдат на слободниот пазар затоа што се мрзливи и глупави т.е. не го разбираат слободниот пазар. Бидејќи не можат да креираат за себе слика на економска успешност преку слободниот пазар, тие ја креираат преку државниот интервенционизам. Со други зборови, принципот е: „земи од оној кои самиот заработува, половина од тоа што го заработил, стави ја во својот џеб таа половина и така – и двајцата сте подеднакво успешни во збогатувањето“.


3. Милитаризам со двојна намена: препознатлива карактеристика на практично секој тоталитарен систем, не само на комунистичките и фашистичките деспотии, е носењето на униформи од страна на политичките раководители и честото нивно ословување дури и во цивилни пригоди со нивните воени титули.

Така, Југославија го имаше Маршалот кој најмногу уживаше да се шета и да се покажува во јавноста облечен во униформа (дури и триесет години по завршувањето на последната војна во која учествувал). Практично не постои слика на Сталин на која тој не носи униформа, а за Мусолини и Хитлер особено униформата се чини била некаков фетиш. Во нацистичка Германија и фашистичка Италија, не само што од воените лица и припадниците на полицијата се очекувало цело време да се облечени во униформите (оти 24/7 биле на должност „за татковината“), туку униформи биле воведувани и за наставниците во училиштата, за учениците, за вработените во државните служби, па дури од децата се барало да ја носат својата униформа од хитлеровата младина и надвор од училиштето, за да покажат дека се дел од младите сили на Партијата.

Опсесијата со униформите и со воениот дух имала две намени: прво, да се уништи индивидуалноста кај поединецот дополнително (со тоа што нема да може дури ни облеката што ја носи самиот да ја бира) и со тоа полесно да се стави во колективот, и второ, да се навикне на покорност спрема своите претпоставени. Кога човек носи униформа тој автоматски се чуствува како дел од некаква војска (било вистинска, било идејна) и по таа основа е должен да покажува почит спрема оние кои имаат поголем чин на својата униформа залепено.

Во бившата ни Југославија, од седумгодишните деца се очекуваше задолжително да облечат бела кошула, црвена марама да стават околу вратот и црвена „титовка“ на главата и на една свечена церемонија да му се заколнат на верност на другарот Тито. Како што гледате од сликата која го илустрира овој текст, тој „look“ југословенските комунисти не го смислиле сами, ами го дрпнале од нивните сталинистички колеги. Се разбира, во Италија на Мусолини и во Германија имало идентични младински политички организации во служба на режимот, составени од деца облечени во идентични сиви кошули. Еве слика од пионерите, еве и од хитлеровите југенди. Принципот е ист, само боите се различни.


4. Нема слобода на говор и печат: ова е на некој начин поврзано со претходните три точки, а најмногу со првата и втората. Со третата точка е поврзано со потребата да се укинат сите разлики во размислувањето и да се навикнат на покорност граѓаните. Оти, ако имаат право да го кажуваат своето мислење, тогаш како може да стане збор за почитување на наредбите на нивните „претпоставени“. Не е наредба ако може да се дискутира за неа, нели?

Со првата точка е поврзано немањето на слобода на говорот и на печатот поради патолошкиот страв на комунистите и фашистите од вистината. Вистината која вели дека луѓето не припаѓаат на арбитарно (без јасен критериум) дефинирани колективи одредни според догмите на партиските идеолози, туку си имаат свои сопствени идентитети и понекогаш припаѓаат на повеќе групи истовремено и тоа со различен степен на припадност.

Човек може да биде религиозен и конзервативен и да биде најобичен физички работник, може да биде припадник на малцинство и да ја сака максимално земјата во која живее, но тоа за комунистичките и фашистичките идеолози би било неприфатливо. Оти, ако луѓето не се дел од колективот со јасно зададени особини, тогаш сите догми и концепти на идеологијата врз која почива Партијата се темелно погрешни, и со тоа Партијата нема што да бара на власт. Затоа, преку контролата врз медиумите, се задушува секој облик на излегување од пропишаните групни карактеристики и ставови.

А токму контролата врз медиумите се остварува најлесно преку втората точка, државното управување со економијата. Кога во комунизмот државата ги контролира сите средства за производство, и го управува нивното користење, кога некој би сакал да започне да печати независен весник во кој ќе изнесува поинакви ставови од оние на Партијата, тогаш тој не би можел да се надева на добивање на пристап до печатарска машина, бои и хартија, оти тие се под контрола на Државата, која е под контрола на Партијата, која пак нормално дека нема интерес да подржува некој што ја критикува. Нема слобода на говорот без економска слобода, а без економска слобода и слобода на говорот нема никаква слобода. Тука, за да нема забуна, под економска слобода се подразбира првенствено „правото за поседување на приватен имот“.

Се разбира, практичната цел на монополизирањето на информациите е да се спречи народот да ја сфати погрешноста на идеите на Партијата. Во услови на слободна размена на идеи, најдобрите идеи остваруваат доминација во умовите на луѓето. А бидејќи комунистичките / фашистичките идеи се далеку од тоа да бидат добри, оти се нелогични и непродуктивни – тие во услови на слобода на говорот брзо би биле отфрлени од народот. Заедно со власта која ги промовира.


5. Прогон на „неподобните“ и „непоправливи“ групи во општеството: под неподобни групи во своите соодветни општества фашистите ги подразбирале главно припадниците на националните и религиозните малцинства, додека за комунистите тоа биле членовите на непријателските класи, кулаците на село и буржуите во градовите.

Интересна работа заедничка за фашистите и комунистите е што нивните идеолози верувале дека неподобните се истовремено и непоправливи. Имено, „гревот“ на Евреите од гледна точка на нацистите бил што биле Евреи, и тоа никако не можело да се смени. За класните непријатели пак во комунизмот, и покрај тоа што класата била оригинално дефинирана од економската состојба на припадниците на класата, дури и откако ќе се сменела таа состојба со одземање на имотот, класната припадност не се менувала, оти со класата била нераскинливо поврзана и некаква си „класна свест“.

Со други зборови, капиталистите кога имале можност да бидат богати развивале психолошки карактеристики во своите умови кои им останувале некако врежани дури и откако по одземањето на богатството ќе биле принудени лебот да си го заработуваат работејќи во фабриките како оние што биле отсекогаш работници. Од тука, ако некој човек бил како дете дел од некое имашно семејство, дури и ако фамилијата сѐ изгубила во процесот на национализација, тој човек бил одбележан доживотно во досиејата на Државната безбедност како „класен непријател“.

Во Македонија на многу талентирани, чесни и вредни луѓе им биле затворени вратите за општествено напредување само затоа што нивните предци биле буржуи. А ако случајно некој од таквите луѓе успеал да се протне незабележано во комунистичката хиерархија, кога ќе била откриена таа негова итрина, му била вадена како отежнувачка околност при неговото судење за идеолошка неподобност.

Практичната цел на неприфаќањето на можноста неподобните луѓе да се поправат доаѓа од паничниот страв на комунистичките властодржци од луѓето кои имаат минато со кое може да се горди. Оти, кога некој човек нешто ќе постигне во животот, и ако знае дека неговите предци во други услови, пред да дојдат комунистите на власт исто така биле успешни луѓе, тогаш тој сфаќа дека не треба на системот да му благодари за својот успех, туку дека можеби има некоја семејна дарба или тоа е плод на родителското воспитување кое во фамилијата се пренесува од генерација на генерација.

А независни луѓе никогаш не им требале ни на комунистите, ниту пак на фашистите. Ако се покаже дека не мора човек да е чистокрвен „Ариевец“ за да биде успешен во својата работа, тогаш која е смислата од практична гледна точка да се забранува мешањето на расите? И ако нема смисла, тогаш и која е целта на постоењето на конкретната фашистичка партија?


6. Семоќни тајни полиции го чуваат поредокот: Италија под Мусолини ја имала својата OVRA, Германците во времето на нацизмот се плашеле да не ги собере среде ноќ некоја патрола на Gestapo, во сталиновата Русија улогата на чувар на режимот ја играла тајната полиција позната под името Чека (иако формално правно сменила многу имиња низ годините почнувајќи од ВЧК, преку ОГПУ, НКВД, МГБ и завршувајќи со КГБ име под кое беше формално расформирана со распадот на Советскиот Сојуз). Се разбира, во Југославија под Тито и неговите наследници тоа беше фамозната УДБа, правниот и функционален наследник на ОЗНа.

Во сите тоталитарни режими, не само оние под власта на декларираните комунисти или фашисти, режимот има потреба од силна тајна полиција чија задача е да се справува со политичкиот криминал. А под политички криминал се подразбира било каков чин на несогласување со власта. Било каков.

Одлучувањето кој чин точно и прецизно преставува несогласување со власта било оставено како дискреционо право на шефовите на тајните полиции. Сепак, широките овластувања на тајните полиции биле дадени од страна на диктаторите со строго прагматична цел, оти токму недефинираните можности за еден обичен човек да биде уапсен, биле дополнителен елемент на стравот.

Во демократските земји, каде што има правна држава, луѓето знаат што точно преставува кривично дело и се трудат да не направат престап. Но, во тоталитарните режими смислата на постоењето на тајната полиција е да сее страв меѓу граѓаните и токму затоа, таа мора да биде непредвидлива, оти со тоа луѓето постојано се држани во неизвесност и анксиозност – дали можеби несвесно направиле некаков престап.

Всушност, главна одлика на секој тоталитарен режим е патолошкиот страв што грст луѓе во елитата на безбедносните служби и владата го имаат од милионите свои робови т.е. од својот народ. Всушност, диктатура е состојба во која сите се исплашени. Народот се плаши од тајната полиција на диктаторот, а диктаторот се плаши од можниот бунт на својот народ. Од таму, доаѓа и седмата сличност помеѓу комунизмот и фашизмот со која сакам и да ја завршам оваа долга, капитална колумна.


7. Култот кон премудриот и безгрешниот голем водач: култот на личноста карактеристичен за сите комунистички и фашистички режими е обемна тема која планирам да ја обработам поопширно во специјална колумна со наслов „Култ на личноста: карактеристики и последици“ која би сакал да ја објавам во седмицата пред престојниот конгрес на нашата водечка опозициона партија и враќањето на Великиот Водач на нејзиното чело (официјално).

Тука само би сакал да кажам зошто е потребно создавањето на култ на личноста во комунизмот и фашизмот. Зарем тоа не во спротивност со колективниот светоглед кој го негуваат и двете идеологии кои беа предмет на денешната моја анализа? Не е, бидејќи како прво, секое стадо има потреба од свој Овчар. А Овчарот не е овен, туку човек, значи ментално и духовно далеку над нивото на овците кои го сочинуваат стадото.

Втората причина поради која Големиот Водач во комунистичките и фашистичките држави бил преставуван како над-човек е елементот на стравот. Обично, луѓето не се плашат од некој кој е ист човек како нив. Затоа, за да биде присутен стравот, диктаторот мора постојано да биде деифициран (боготворен) од страна на пропагандната машинерија на режимот како голем воен херој, брилијантен стратег, визионер и државотворен мислител кој непогрешливо може да смисли економска програма или петогодишен план за развој на земјата, пријател на децата, младите и впрочем сите луѓе во државата, премудар и безгрешен, оној кој сѐ знае, сѐ гледа, сѐ може. Ако луѓето се убедени дека нивниот владетел е повеќе од човек, речиси бог – како ќе се осмелат да му се спротистават?

Би го издвоила овој дел посебно ...
Има нешто што не е вистина ?


Култот кон премудриот и безгрешниот голем водач: култот на личноста

Тука само би сакал да кажам зошто е потребно создавањето на култ на личноста во комунизмот и фашизмот. Зарем тоа не во спротивност со колективниот светоглед кој го негуваат и двете идеологии кои беа предмет на денешната моја анализа? Не е, бидејќи како прво, секое стадо има потреба од свој Овчар. А Овчарот не е овен, туку човек, значи ментално и духовно далеку над нивото на овците кои го сочинуваат стадото.

Втората причина поради која Големиот Водач во комунистичките и фашистичките држави бил преставуван како над-човек е елементот на стравот. Обично, луѓето не се плашат од некој кој е ист човек како нив. Затоа, за да биде присутен стравот, диктаторот мора постојано да биде деифициран (боготворен) од страна на пропагандната машинерија на режимот како голем воен херој, брилијантен стратег, визионер и државотворен мислител кој непогрешливо може да смисли економска програма или петогодишен план за развој на земјата, пријател на децата, младите и впрочем сите луѓе во државата, премудар и безгрешен, оној кој сѐ знае, сѐ гледа, сѐ може. Ако луѓето се убедени дека нивниот владетел е повеќе од човек, речиси бог – како ќе се осмелат да му се спротистават?

 

Нели....денес ние живееме во демократска Република Македонија

“Денес над Македонија се раѓа ново сонце на слободата.....“
Некако не ја чувствувам оваа слобода, потортурирано не сум се чувствувала во животот.

Седев понекогаш (како помала) и рамислував, зашто старите толку пекаат по тој комунизам, по времето на Тито....се чудев зашто не се залагаат за слобода на говорот, за слобода на своето мислење.....

Требаше да помине малку време, да пораснам и да почнам да живеам во вистинскиот свет, за да сфатам дека во Македонија, практично и нема демократија!
Мижи Асан- да ти баам! Сите ја знаат генералната вистина, но пак ќе се најде некој политичар што ќе излезе на телевизија и ќе ја проповеда неговата “големата вистина“.....да тоа е слобода на говорот.
Наспроти таа слобода на говорот на политичарите, се наоѓа (не)слободата на говорот на граѓаните. Да не може човек слободно да си каже што мисли, од страв да не изгуби работа или во друг случај да му ја затворат телевизијата .

Во комунизмот можеби имало малку производи, но секогаш имале пари да ги купат тие малку производи, со кои сите живееле среќно и задоволно.
И не сакам да ме сфатите дека јас сум некој проповедник на комунизмот, напротив, јас одсекогаш сум била поддржувач на конкуренцијата, на онаа здрава конкуренција.....која можеби постои во другите држави, но сигурно не постои во Македонија.

Во комунизмот, секој можел да си дозволи се’......а денес има мал слој на политички приврзаници кои уживаат во овие благодетии и мал слој на луѓе кои вредно работеле за да развијат успешни бизниси. Ама, затоа постојат голем број на луѓе, кои работат од утро до мрак за да заработат пари кои се доволни за покривање на месечните сметки и основната потрошувачка кошничка.

Ова е демократија?!
Невладини организации на секој чекор, малку од нив работат како што треба....повеќето се безгласни букви.

И ми доаѓа да кажам дека пре би живеела во комунистичка Македонија во која што владее еден човек, има еден вид на шампон, еден модел на маици (во различна боја хаха) затоа што нема друг избор.....отколку да живеам во демократска Македонија во која што владее еден човек, не затоа што нема кој друг да владее, туку затоа што сите обиди за негово симнување од престолот се успешно прекинати........нели, ЗАТОА ШТО ВО МАКЕДОНИЈА ДЕМОКРАТИЈАТА УСПЕШНО (не)ФУНКЦИОНИРА!!!

 

Ако зборуваме за разлики во овие периоди на владеење тука, разликата е тоа што тогаш се крадеше ама имаше за сите , а сега се чини единствено битно е само тоа, што придонесе за целосна нефункционалност на суштинските институции, извештачени перспективи и цели на општеството.
А ова денес и не е демократија. Секој има право да си каже што мисли и сака, ама знае што ќе следи потоа. (Секако на демократски начин)

 

Венди воопшто не ме убеди твојот пост ниту пак мислењето на блогерот кој си го цитирала, а кое е напишано од којзнае какви причини. Ја не пишав дека Тито е светец, ама е далеку од Мусолини и уште подалеку од Хитлер.
Го почитувам Тито затоа што има направено неколку добри работи за Македонија. Уште по втората светска војна ја призна Македонија т.е КПЈ ја призна Македонија како посебна држава во рамките на Југославија. Да не беше така, сеуште ќе си бевме некоја си јужна бановина или дел од јужна Србија.
После Втората светска војна ја изгради Македонија, речиси сите патишта, универзитети, фабрики, театри се изградени во времето на Тито. Во времето на Тито луѓето имале за себе, имале доволно за да си изградат куќи, за да одат по три пати на одмор, Тито се наклонил кон неврзаните народи и добивал нафта која сме ја имале за многу ниска цена, а не ко сега, итн. И да, успеал човекот 6 различни народи да ги води како еден и сите да бидат задоволни.
Тоа се позитивните страни од Титивото владеење. Секако дека има и негативни. Јас лично на Тито му замерувам што не направил ништо за македонските малцинства во Егејскиот и Пиринскиот дел, а можел најверојатно. Но сепак не е за занемарување, а уште помалку за плукање она што тој го направил за Македонија. И мислам дека е срамота да се плука по човекот само заради тоа што некој од незнам какви причини(а претпоставувам од какви де) ве убедил дека Тито е лош и дека не направил ништо, кога направил, за што постојат и факти.
И за крај, да бил толку лош Тито ко што бил на пример Хитлер, ја незнам како цел свет, цел Балкан и ќораво и сакато, и старо и младо излегло на улиците на 5ти мај да му оддаде последна почит на Маршалот.

 

^^
BoaVista

Факт е дека се граделе куќи но кога ќе се додадат негативните страни џабе ти и палати да правиш . А со тоа негово Братство Единство знаеш ли како функционирало ? !
Под строга диктатура .
Еве ти еден пример Албанец земал знаме и го ставил на тераса и јадел ќотек и лежел во затвор !!! Вака соживот ? ! Јас не би рекла . Па добро бре народе како може да оправдате систем кај што има еден доживотен владател кај што жива сила не може да го смени ? Да не се напомене фактот што системот бил нишај врата земај плата па оние среќниците што ги зафатиле подобрите позициии краделе без морген , од ДРЖАВНИ ПАРИ .
Зошто го брани народот ?
Го брани тој што по завршување добил работа изградил куќа и шетал по Екс Југославија ете тие се задоволните . Што е со помалку задоволните оние кои не се за тоа како ќе свирам ти така ќе играш , тие што сакале да се исјаснат поинаку , тие што сакале повече во смисла на приватен капитал , на основање нешто СВОЕ лично мое кое ќе ми носи ПРИХОД . Што е со тие на кои им бил одземан имотот ? ! Да ти земам нешто што е ТВОЕ ќе ме сакаш ? Што да кажеме за ЖРТВИТЕ на овој РЕЖИМ за Панко Брашнаров ?
Најсвеж пример и најактуелен е Светомир , и тој бил жртва.
Време на монопол и тоа во секоја можна сфера .